Vazdušna bombardovanja na teritoriji Jugoslavije u WWII

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

@Padobranac75 ja nisam naveo cije je bombardovanje bilo, al bilo je i njemackog i saveznickog bombardovanja banjaluke. Vezano za prvu sliku ja imam slicne podatke koje si naveo iz "Imperial War Museum". Jasno je da je tada njemacka baza bila stacionirana u tvrdjavi kastel, ono sto meni nije jasno jeste da postoji negdje podatak da su partizani zatrazili od saveznika da se taj cilj bombarduje? Ali na krilu se jasno vidi znak po kome se moze zakljuciti da je ovo bilo saveznicko bombardovanje.
Moji podatci:
Citat:
Avionski snimak nakon bombardovanja Kastela, 26. i 27. septembra 1944. godine. U velikom "saveznickom" bombardovanju Banjaluke, 29-31. maja 1944. godine, srušeno je oko 150 a ošteceno oko 400 zgrada. U toku juna 1944. godine Banjaluka je bombardovana u više navrata.

Sto se tice slike 3 tu je u pitanju njemacko bombardovanje, i rusenje crkve ostecene tokom bombardovanja. Inace crkva se mogla sanirati ali su ustaske vlasti naredile da se sruse. Kasnije je tu postavljen spomenik palim borcima. Itd...

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

@majsta

Ništa nije sporno.
Još na početku mog pisanja naglasio sam da se moji podaci odnose na strategijska bombardovanja i na samo poneko taktičko dejstvo savezničke avijacije.
Još uvek ne znam kolika je takozvana „tamna brojka“ (omiljena i uobičajena formulacija kriminologa i kriminalističara za neotkrivena krivična dela). Zato ne smem da tvrdim ni da je to veći ni manji deo savezničkih bombardovanja.

Bombardovanje 11. aprila 1941. može da bude samo nemačko. Tu nema dileme, jer je to datum između početka napada na Kraljevinu Jugoslaviju i njene kapitulacije.
Uostalom, nema podataka da je i jedan saveznički avion imao borbenu misiju na teritoriji Jugoslavije pre druge polovine 1943. Oko tačnog datuma izvori nisu baš saglasni.

Tvoj citat pominje 26. i 27. septembar. Moguće je da ista slika pokriva ta dva datuma, kojih nema na spisku strategijskih bombardovanja. Mada, nije jasno zašto uz istu sliku Australian War Memorial stavlja 12.10.1944. Ni toga datuma nema među strategijskim bombardovanjima.

Nije sporno ni da su saveznici bombardovali taktičke ciljeve (T/T) u Banja Luci 29. maja 1944. i da je to bilo na zahtev partizana („R“). Nemam podatak da se to produžilo u kontinuitetu do 31. maja. Moguće je i to, odnosno da je strategijsko bombardovanje 29. maja nastavljeno kao taktički zadatak. Ipak, trebalo bi uporediti sa nemačkim i partizanskim aktivnostima u i oko Banja Luke tih dana. Možda bi onda bilo jasnije šta se i zašto dešavalo.

Ne znam odakle je tvoj citat. Ali, ako si ga izvorno preneo, nije mi jasno zašto je reč "saveznickom" stavljena u navodnike, kada to sigurno nije bilo ničije drugo bombardovanje.

Taj izvor, kako ga ti citiraš, tvrdi: „U toku juna 1944. godine Banjaluka je bombardovana u više navrata.“
Ja nisam našao ni jedan podatak koji potvrđuje da je bombardovana Banja Luka. Opet da se ogradim. Bar što se tiče strategijskih bombardovanja.
U junu je bombardovan banjalučki aerodrom i to samo jednom. Isti cilj bombardovan je još dva puta u julu.
Ako pročitaš moje ranije priloge, videćeš da pravim striktnu razliku između bombardovanja grada i cilja u gradu.
U ovom slučaju postoji i dodatni razlog. Ne znam dokle se grad prostirao 1944., ali znam da je 1970., kada sam bio u Banja Luci na radnoj akciji, aerodrom bio na dalekoj periferiji.

Takođe, videćeš u mojim ranijim prilozima da ljudske gubitke i materijalnu štetu nanetu bombardovanjima posmatram kao potpuno zaseban sistem. Tek o tome nemam dovoljno podataka da bi to komentarisao.


____________________________________________
Ipak su ćevapi u lepinji najbolji u banjalučkoj „Kozari“.

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Da slazem se, sto se tice zasto je saveznicko stavljeno pod navodnike to je vjerovatno zato sto se sve gleda malo usko. Naime saveznici se smatraju za one koji su nam pomagali, a ipak su nas bombardovali. Odakle je citat pojma nemam. Sto se tice aerodroma on je i danas na periferiji. Imam jos neke dokumente pa cu iscitat sutra i napisat detaljno.

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Uloguj se preko Facebooka da bi video sliku:

@majsta

Evo podataka o Livnu, koji su u neposrednoj vezi i sa dešavanjima u Banja Luci 29. maja 1944.

Livno

Za Livno postoji podatak o samo jednom bombardovanju, 29.05.1944.. Na zahtev partizanskih jedinca, 42 američka bombardera iz 459. BG bacila su 83,2 tone bombi na taktičke ciljeve u Livnu.

Očigledno je to bilo u okviru istog zahteva i u okviru izvršavanja istog zadatka kao u Banja Luci istog dana.

Naime, u Hronologiji za taj datum piše da je to bio deo napada na nemačke snage na širem prostoru BiH.
"Fifteenth AF: 829 B-17's and B-24's (largest number of Fifteenth AF HBs completing attacks in a single day up to this time) bomb A/Fs and aircraft factories at Wollersdorf, Wiener-Neustadt, and Atzgersdorf, and attack A/Fs, troops, and supply concentrations at Zegar, Zavalje, Prijedor, Bosanski Novi, Knin, Banjaluka, Drvar, Livno, and Basanska Krupa. P-38's and P-51's escort the Austrian missions while P-38's accompany the HBs to Yugoslav tgts and afterwards strafe numerous T/Os. Ftr opposition over Yugoslavia is negligible but around 150 ftrs attempt interception over Austria, principally in Wiener-Neustadt area. 23 US aircraft are lost. HBs and ftrs claim over 60 ftrs shot down."

Livno, 29.05.44., 48. misija 459. BG



Livno se u Hronologiji pominje samo jo jednom, pod datumom 30. maj 1944.:
"Fifteenth AF: Nearly 500 B-17's and B-24's attack A/F and aircraft factory at Wels, factories at Pottendorf, Neudorfl, and Neunkirchen and M/Y at Zagreb. P-38's and P-51's provide escort. Many of the ftrs strafe T/Os in areas around Zut, Brod, Susak, Bihac, Medak, and along Karlovac-Livno road."

Dopuna: 14 Jul 2010 15:07

S obzirom da se niko nije javio za prekoredno (nije požarstvo) ide…

Mostar

Postoje podaci o pet napada savezničke avijacije na aerodrom u Mostaru.
U četiri napada (za jedan nema podataka) učestvovalo je ukupno 248 bombardera. Bacili su ukupno 514 tona bombi. U napadu 14.01.44. oborena su tri, a još jedan 02.04.44.

Prvi napad bio je 15.12.1943. Bila je to 108. misija 340. BG iz sastava 57. BW 12. AF.
U Hronologiji o tom bombardovanju piše:
"Twelfth AF: B-25's bomb A/F at Mostar, and A-36 and P-40 FBs attack vessels, vehicles, and parked aircraft N and E of Peljesac Peninsula, near Mostar, and at Zemonico landing ground."
Davis ne navodi podatak o tom napadu.

Drugi napad dogodio se 08.01.1944. Oko ovog napada saglasna su sva tri izvora koje citiram.
Davis kaže da je na cilj "A/F" u Mostaru 36 aviona iz 15. AF bacilo 102 tone bombi.
Hronologija napominje da su 449. i 450. bombarderske grupe dovedene u operativno stanje i da su toga dana avioni B-24 bombardovali A/F u Mostaru.
"Fifteenth AF: The 449th and and 450th Bomb Gps (B-24's) become operational, giving the Fifteenth a total of 8 HB gps. B-24's bomb Mostar A/F."
Obe bombarderske grupe na spiskovima svojih misija navode podatak da su 08.01.1944. imali svoju prvu misiju i da im je cilj bio aerodrom u Mostaru.

Treći napad, 9.1.1944. pominje samo Hronologija:
"Fifteenth AF: B-24's bomb Mostar A/F."

Četvrti napad, 14.1.1944., bio je najjači. Učestvovalo je čak 6 bombarderskih grupa (2., 97., 99., 301., 449. i 450.). Štitila ih je 325. FG (P-38 ).
I oko ovog napada saglasni su svi izvori.
Davis navodi podatke da je 139 aviona napalo aerodrom sa 199 tona bombi. Još 49 aviona dejstvovalo je po kriterijumu "O" (O: opportunity city-area bombing, conducted by individual formations and crews following initiative granted by AAF or RAF policy). Oni su bacili još 139 tona bombi na ostale ciljeve u gradu i okolini.
U hronologiji o tome piše: "Fifteenth AF: Around 200 B-24's and B-17's attack town area and A/F at Mostar."

Žestinu ovog napada dokumentuju i fotografije pronađene u arhivi sajta [Link mogu videti samo ulogovani korisnici]
Fotografija koja najverovatnije prikazuje početak bombardovanja


U toku bombardovanja.


Na Google snimku je uokvirena zona iz koje se diže dim.



Peti napad bio je 02.04.1944.
Davis navodi podatak da su aerodrom napala 24 aviona, sa 73,5 tona bombi.
Interesantan je i zapis u Hronologiji za 02.04.1944.
"Fifteenth AF: 461st Bomb Gp (B-24) becomes operational, making 16 HB gps now operational in Fifteenth AF. More than 530 B-24's and B-17's (largest Fifteenth AF mission to date) attack ball bearing plant and aircraft factory at Steyr, M/Ys at Bihac and Brod, troop concentration at Bihac, and A/F at Mostar."

Dopuna: 19 Jul 2010 14:07

Sarajevo

Prema zbirnim podacima iz više izvora, Sarajevo se pominje uz 15 datuma. Međutim, to nije ukupan broj bombardovanje, jer neka nisu realizovana po planu.

Prva tri datuma pod kojima se pominje Sarajevo su 14., 25. i 29. novembar 1943.
Ova bombardovanja izvršile su jedinice 12. američke vazduhoplovne armije. Nema podataka o konkretnom cilju, broju aviona, itd.

O tim napadima postoje zapisi u Hronologiji:

Prvi napad - 14.11.1943.
"Twelfth AF: ... DAF FBs hit trains on E coast of Italy near Avezzano, along Dalmatian coast SE of Metkovic, and at Sarajevo…"

Drugi napad - 25.11.1943.
"Twelfth AF: … MBs also hit Sarajevo, Travnik and Ancona…"
Ovaj napad izvršila je 340. bombarderska grupa, 57. bombarderskog vinga, 12. američke vazduhoplovne armije. Na svojoj 96. misiji bombardovali su "vojničke barake" u Sarajevu.

Treći napad - 29.11.1943.
"Twelfth AF: B-25's bomb Sarajevo …"


Izgleda da je usledila pauza do polovine 1944. godine, kada ove zadatke preuzimaju jedinice u sastavu snaga za strategijska bombardovanja.
Prema Davisovim podacima, četvrti napad izvršila su dva američka bombardera, koji su 27.06.1944. bacila 5,5 tona na aerodrom.
U Hronologiji i na sajtovim bombarderskih grupa nema podataka o ovom bombardovanju.


Peti napad, 08.09.1944., potvrđuju sva tri izvora.
Davis navodi podatak da su cilj bila dva železnička čvorišta u Sarajevu. Jedno je napalo 15 bombardera sa 24 tone bombi, a na drugo čvorište, označeno kao "Sarajevo/West", 54 bombardera su bacila 160 tona bombi.

O tom napadu u Hronologiji piše:
"Fifteenth AF: 354 B-17's and B-24's escorted by P-38's hit railroad bridges at Brod and Belgrade and M/Ys at Sarajevo and Nish. 77 P-51's strafe A/Fs at Ecka, Petrovgrad, Ilandza, and Alibunar…"

Napad potvrđuju i spiskovi misija bombarderskih grupa. Bila je to 342. misija 301. BG, 99. misija 463. BG i 88. misija 483. BG.
U spisku misija 301. BG piše da im je cilj bio: "Sarajevo, Yugoslavia M/Y and RR bridges".
Prema podacima 463. BG, njihovim 28 aviona toga dana je bombardovalo železničke mostove u Brodu i Sarajevu. Zapisali su: "Brod - fair, Sarajevo - poor".
Najviše zbunjuje zapis iz pregleda misija 483. BG. Oni su zapisali da su bacili 71 tonu bombi na rafineriju nafte (O/R) u Sarajevu i da su izgubili jedan avion. Davis i drugi izvori ne potvrđuju ovaj gubitak aviona.


U šestom napadu, 04.11.1944., jedan avion iz 205. grupe RAF-a bacio je 2 tone bombi na železničke instalacije. Bio je to jedini noćni napad na ciljeve u Sarajevu.


U sedmom napadu na železničke instalacije, 05.11.1944. (Sarajevo/West), američki bombarderi nisu bili uspešni.
Uz svoju 127. misiju 461. BG je upisala da nije uspela da bombarduje cilj" Ali Pasin Most Marshalling Yard near Sarajevo,Yugoslavia".
I uz 108. misiju 484. BG piše "Bad Weather".
Efikasnije je bilo 14 aviona 205. grupe RAF-a. koji su bacili 34 tone bombi.


Podaci o osmom napadu, 06.11.1944., prilično su nedorečeni.
Davis i Hronologija ga ne pominju.
Međutim, čak tri bombarderske grupe pod ovim datumom pominju Sarajevo, ne navodeći detaljnije podatke:
- 98. BG, 327. misija, cilj: Sarajevo, Alipašin most;
- 449. BG, 159. misija, cilj: Sarajevo, Marshalling Yard;
- 450. BG, 169. misija, cilj: Sarajevo, Marshalling Yards – 12 Planes.
I podaci o dva oborena aviona potvrđuju da je toga dana napadnut Alipašin most.
Oboren je jedan B-24H-25-DT, serijski broj 42-51165. Bio je u sastavu 720th BS/450th BG. U napomenama piše: "9 POW, 1 KIA; Yugoslavia; Damaged by flak over Sarajevo, the crew bailed out near Mostar".
Drugi oboreni avion je Mustang III iz 5. eskadrile SAAF, pilot Lt. Linsley, R.R. - "Shot down attacking m/y (Alipasin Most ?) where it crashed".


Odmah sutradan, 07.11.1944. usledio je deveti, najjači napad na Alipašin most. Učestvovalo je 85 RAF-ovih i 82 američka bombardera. Bacili su ukupno preko 500 tona bombi.

Nešto više podataka o tom napadu pruža izveštaj 461. BG. U njemu je podatak da su u napadu, sa američke strane, učestvovale 451. BG (nema spiska misija) , 461. BG (130. misija) i 484. BG (110. misija). Pratili su ih i obezbeđivali P-51 iz 325. FG (njihova 112. misija).

Svoju 130. "Ali Pasin Most Marshalling Yard near Sarajevo, Yugoslavia", 461. BG. je opisala ovako:
"The target for Mission 130 of 7 November was the Ali Pasin Most Marshalling Yard near Sarajevo, Yugoslavia. This target was of high priority at the time it was attacked because of the use the Germans were making of it in their withdrawal from Greece. Because of the military importance of the target and because of the fact the target was bombed visually, it was a great disappointment to the Group to almost completely miss it. The intense, accurate, and heavy flak defending this target hit sixteen of the twenty-four planes in the formation and wounded one man."

Interesantan je i deo teksta naknadnog izveštaja o rezultatima napada:
"Damage Assessment Report
HEADQUARTERS FORTY NINTH BOMB WING
APO 520
16 November 1944
SUBJECT: Attack on Sarajevo of 7 November 1944
To:
S-2, 451st Bomb Group
S-2, 461st Bomb Group
S-2, 484th Bomb Group
For your information: Following is a report received from ground sources on results of the attack on Sarajevo of 7 November:
"Sarajevo arms repair work shops, gas works, engine house, railway works shop destroyed or severely damaged. At Ali Pasin Most Railway repair shop, six locomotives destroyed and station installations heavily damaged. On road between Derventa and Doboj, three locomotives and one armored train destroyed. Casualties at Sarajevo high with the First Ustachi Regimented wiped out."

Amerikanci nisu imali gubitaka u ovom napadu, ali su Britanci izgubili jedan Wellington X iz 37. eskadrile (CREW: 2 KIA, 3 RTD; CRASH SITE: Cifluk, Yugoslavia; NOTE: Mission to Sarajevo m/y, s/d by Bf 109 from NAGr 12 while returning).

I Hronologija potvrđuje ovaj napad:
"Fifteenth AF: More than 550 HBs attack Maribor, Alipasin Most, and Brunico M/Ys, … and troop concentrations at Novi Pazar, Sjenica, Prijepolje, and Mitrovica. Ftrs escort all operations except the attacks on troop concentrations. 124 P-38's strafe troop concentrations at Podgorica and roads and railroads near Raska, between Visegrad-Prijepolje-Sjenica and from Sjenica to Novi Pazar."


Deseti napad izvela je opet 205. grupa RAF-a, 18.11.1944.
Sa 42 aviona i 187,5 tona bombi napali su cilj označen kao M/Y Sarajevo/West.


Samo dva dana kasnije, 20.11.1944, usledio je jedanaesti napad. Cilj isti (M/Y Sarajevo/West), 25 aviona, 62 tone bombi. Izgleda da je to bila 170. misija 449. BG
Napad potvrđuje i Hronologija: "Fifteenth AF: … 92 B-24's attack Sarajevo M/Y, and railroad bridges at Doboj, Zenica, and Fojnica. 11 P-38's divebomb M/Y at Brod, …"


Dvanaesti napad, 21.11.1944., upisala ja na spisak svojih misija samo 449. BG, kao svoju 171. misiju.
Ostali izvori ne potvrđuju napad na ciljeve u Sarajevu toga dana.


Trinaesti napad bio je planiran za 03.12.1944., kao 143. misija 461. BG.
U pregledu njihovih misija samo piše "Canceled", bez objašnjenja zašto je otkazana misija bombardovanja Alipašinog mosta.
Ipak, trinaesti napad, 19.12.1944., izvelo je 12 bombardera 205. grupe RAF-a. Oni su na cilj označen kao "Sarajevo/West" bacili 39 tona bombi.


U bombardovanjima, za koje su poznati detaljniji podaci, učestvovalo je najmanje 178 američkih i 154 britanska bombardera. Bacili su ukupno preko 1.013 tona bombi. Dva američka i jedan britanski su oboreni.

Fotografije bombardovanja

Napad 301. BG, 08.09.1944.
(zbog zabune oko formata pisanja datuma, na poleđini piše da je napad bio 9. avgusta)




Slika pogodaka 301. BG sa 342. misije
(ista greška sa formatom pisanja datuma)




Još jedna fotografija napada 08.09.1944.




RAF-ov snimak napada 07.11.1944.
Još jedna slika koju čuvaju dva muzeja.



Komentar uz sliku:
Imperial War Museum
Photo Number: CAN 3274
Photographer: No. 205 Group RAF
Title: ROYAL AIR FORCE: ITALY,THE BALKANS AND SOUTH-EAST EUROPE, 1942-1945.
Collection No.: 4700-21
Description: Vertical aerial photograph taken during a daylight raid by aircraft of No. 205 Group RAF on the railway yards at Sarajevo, Yugoslavia. Bombs at top left can be seen falling towards the target (bottom, centre) which is surrounded by explosions.
Date: 7 November 1944

Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number:SUK13472
Summary: Sarajevo, Yugoslavia. C. 1944-12. More bombs go down to join those already bursting across the railway line and marshalling yards at Sarajevo during an attack by a force of RAF Liberator, Halifax and Wellington aircraft.


RAF napada Železnički čvor Sarajevo, decembra 1944.
Ovo je najverovatnije napad 205. grupe na Sarajevo/West M/Y, 19.12.44



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13471
Summary: Sarajevo, Yugoslavia. C. 1944-12. Bombs bursting across the railway line and marshalling yards at Sarajevo during an attack by a force of RAF Liberator, Halifax and Wellington aircraft.

Dopuna: 20 Jul 2010 8:30

Zenica

Mostove u Zenici američki avioni napali su četiri puta.

Prvi napad bilo je 20.11.1944. kada je 20 bombardera bacilo 57,5 tona bombi na železnički most. Napad je izvela 98 BG, na svojoj 337. misiji.
Napad potvrđuje i zapis u Hronologiji:
"Fifteenth AF: "…92 B-24's attack Sarajevo M/Y, and railroad bridges at Doboj, Zenica, and Fojnica. 11 P-38's divebomb M/Y at Brod…"

Drugi napad je pod znakom pitanja. Naime, 98. BG je upisala da je na 338. misiji, već sutradan, 21.11.1944. ponovo bombardovala cilj u Zenici. Međutim, taj podatak ne potvrđuju ni Davis ni Hronologija.

U trećem napadu, 23.11.1944., napadnuta su dva cilja. Drumski most bombardovalo je 7 aviona, sa 21 tonom bombi, a železnički most 126 aviona, sa 135,5 tona bombi.
U Hronologiji piše:
"Fifteenth AF: 81 B-24's attack road and railroad bridges at or near Zenica Brod, and Doboj. 30 P-38's bomb Doboj M/Y, 13 hit Doboj road and rail bridge, and 4 attack, but miss, bridge at Maglaj. 13 B-24's and B-17's drop supplies at points in Yugoslavia."
Napad potvrđuje i spisak misija 450. BG. Za svoju 184. misiju upisali su ciljeve "Brod Sava, Zenica".
Nije pronađen podatak o ostalim BG, koje su učestvovale. Jedini trag je fotografija na čijoj poleđini piše da je snimak dejstva 376. BG.

Napad 376. BG



Napad 450. BG.




Četvrti napad bio je 04.12.1944. To nije bio napad teških bombardera, pa ga Davis ne pominje u svojim tabelama. Pominje ga samo Hronologija:
"Fifteenth AF: 26 P-38's bomb railroad bridge at Zenica…"

* * * * *
Bilo bi to sve o napadima na ciljeve na teritoriji Bosne i Hercegovine, koji su dokumentovani fotografijama.
Slede, po istom principu, Bosanski i Slavonski Brod, a zatim ostali ciljevi na teritoriji Hrvatske.

Dopuna: 27 Jul 2010 15:00

Brod (Bosanski i Slavonski)

Kada se saberu podaci iz tri izvora o bombardovanjima ciljeva, uz Brodu su upisana 22 datuma.
U napadima koji su trajali od 02.04.1944. do 04.03.1945., učestvovalo je više od 1.200 aviona.
Bačeno je preko 2.700 tona bombi.
Osim rafinerije, bombardovali su neprijateljske snage u gradu, železničke instalacije i železničko-drumski most.
Najjači napad bio je 19.01.1945., kada je 410 američkih aviona bacilo 870 tona bombi na mostove i železničke instalacije. Nemci su oborili 5 aviona.
Amerikanci su izgubili jedan avion u napadu 21.09.44. i čak pet aviona u napadu 19.01.45.
Britanci su 14.07.44. izgubili jedan Wellington X, u jednom od tri noćna napada na rafineriju nafte u Bosanskom Brodu.

Hronološki to izgleda ovako:
(1) 2. april 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 463. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 37; 110,2
Hronologija: "Fifteenth AF: … attack …, M/Ys at Bihac and Brod, troop concentration at Bihac, and A/F at Mostar…"

(2) 3. april 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 463. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 38; 112,0
Hronologija: "Fifteenth AF: … bomb …, and M/Ys at Knin, Brod, and Drnis…"

(3) 13. april 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 483. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 34; 101,0
Hronologija: "Fifteenth AF: … bomb …, and M/Y at Brod…"

(4) 30. maj 1944.
Podaci bombarderskih grupa: nema podataka o jedinici.
Davis (cilj; aviona; tona bombi):
Hronologija: "Fifteenth AF: … attack … and M/Y at Zagreb. P-38's and P-51's provide escort. Many of the ftrs strafe T/Os in areas around Zut, Brod, Susak, Bihac, Medak, and along Karlovac-Livno road."

(5) 2.6.1944
Podatak o ovom bombardovanju postoji samo na jednoj fotografiji skinutoj sa footnote.com.
Fotografija prikazuje pet bombardera u fazi izbacivanja bombi.
Nažalost, snimljena je tako da se ne vidi cilj. A to bi bila potvrda teksta sa poleđine - da prikazuje bombardere MAAF-a tokom bombardovanja železničkog čvoriša u Brodu, 2. juna 1944.


(6) 10. jun 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 205. RAF-ova grupa.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): O/R; 44; 100,5
Hronologija: nema podatka o RAF-ovim dejstvima.

(7) 27. jun 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 449. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 156; 241,9 + City; 30; 72,1
Hronologija: "Fifteenth AF: … bomb M/Ys at Budapest and Brod…"
Postoji fotografija označena kao dejstvo 816. eskadrile 483. BG, ali ove misije nema na spisku cele BG. Verovatno je borbena formacija od 156 aviona iskombinovana od 449. BG i od delova drugih BG. To može da bude razlog što ovo bombardovanje druge BG nisu stavljale na spiskove svojih misija.

( 2. jul 1944. (ovaj smajli je baš dosadan)
Podaci bombarderskih grupa: 301. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 37; 111,0
Hronologija: nema podataka.

(9) 8. jul 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 205. RAF-ova grupa.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): O/R; 79; 194,8
Hronologija: nema podatka o RAF-ovim dejstvima.

(10) 14. jul 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 205. RAF-ova grupa.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): O/R; 73; 182,2
Hronologija: nema podatka o RAF-ovim dejstvima.

(11) 30. jul 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 301. i 463. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 106; 247,3
Hronologija: "Fifteenth AF: … bomb … and M/Ys at Brod…"

(12) 9. avgust 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 483. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 27; 52,8
Hronologija: "Fifteenth AF: … bomb … and oil refinery at Brod."

(13) 30. avgust 1944.
Podaci bombarderskih grupa: nema podataka o jedinici.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 1; 3,0
Hronologija: nema podataka.

(14) 8. septembar 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 455. i 463. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): RR/Br; 41; 102,0 + M/Y; 53; 138,5
Hronologija: "Fifteenth AF: 354 B-17's and B-24's escorted by P-38's hit railroad bridges at Brod and Belgrade and M/Ys at Sarajevo and Nish. 77 P-51's strafe A/Fs at Ecka, Petrovgrad, Ilandza, and Alibunar…"
Pronađen je nekompletan spisak misija 414. SQ 97. BG (za period od 11.08.42. do 15.04.44.). Na pronađenoj fotografiji je podatak da je ova eskadrila učestvovala u ovom bombardovanju.

(15) 21. septembar 1944.
Podaci bombarderskih grupa: nema podataka o jedinici.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 26; 64,8
Hronologija: "Fifteenth AF: … attack …, and Brod, …, plus Novi Sad railroad bridge. 42 P-38's dive-bomb Osijek M/Y…"

(16) 17. novembar 1944.
Podaci bombarderskih grupa: nema podataka, osim zapisa u Hronologiji da su na potezu Brod-Zagreb-Maribor dejstvovale jedinice 12. AF.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): nema podataka.
Hronologija: "Twelfth AF: For the first time in several months the Twelfth's MBs attack tgts in Yugoslavia, hitting bridges along the Brod-Zagreb-Maribor railroad…"
Na sličan način Hronologija pominje Brod u sledećeg dana:
"November 18, 1944
Twelfth AF: MBs bomb bridges at …, and at Zidani Most and also pound Brod-Ljubljana railway, the principal German escape route in the Balkans…"

(17) 20. novembar 1944.
Podaci bombarderskih grupa: nema podataka o jedinici. Najverovatnije je reč o 305. FG, koja je imala P-38.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): nema podataka
Hronologija: "Fifteenth AF: … 92 B-24's attack Sarajevo M/Y, and railroad bridges at Doboj, Zenica, and Fojnica. 11 P-38's divebomb M/Y at Brod, …"

(1 21. novembar 1944. (evo ga opet - mora da im je ovde negde košnica)
Podaci bombarderskih grupa: Podatak o ovom datumu postoji samo na spisku misija 485. BG (85. misija).
Davis (cilj; aviona; tona bombi): nema podataka.
Hronologija: nema podataka.

(19) 23. novembar 1944.
Podaci bombarderskih grupa: 449. i 450. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): Hy/Br; 7; 18,0
Hronologija: "Fifteenth AF: 81 B-24's attack road and railroad bridges at or near Zenica Brod, and Doboj. 30 P-38's bomb Doboj M/Y, 13 hit Doboj road and rail bridge, and 4 attack, but miss, bridge at Maglaj. 13 B-24's and B-17's drop supplies at points in Yugoslavia."

(20) 6.decembar 1944.
Izvori su kontradiktorni oko ovog datuma.
Davis i Hronologija ne pominju ovaj datum uz ime "Brod".
Međutim, 2. BG navodi podatak da je toga dana izvršila 324. misiju - Brod, Highway Bridge.
Takođe, i 301. BG tvrdi da joj je na 384. misiji, 6.12.44., cilj bio "Brod, Yugoslavia highway bridge".

(21) 19. januar 1945.
Podaci bombarderskih grupa: 301., 450., 455., 456., 459., 461., 483. i 484. BG;
Davis (cilj; aviona; tona bombi): Hy/Br; 44; 91,3 + RR/Br; 90; 172,0 + M/Y; 163; 373,5 + M/Y; 113; 234,1
Hronologija: "Fifteenth AF: Over 400 HBs attack N and S M/Ys, a railroad bridge, and a highway bridge at Brod. Because of overcast, only 1 of 112 HBs sent against Zagreb M/Y bombs tgt while others abort. 46 P-38's bomb S railroad bridge at Doboj and 59 P-51's sweep from Zagreb to Gyor. Other P-38's fly rcn missions and rcn escort and cover MATAF B-25's on supply run."

(22) 4. mart 1945.
Podaci bombarderskih grupa: najverovatnije 211. misija 455. BG.
Davis (cilj; aviona; tona bombi): M/Y; 1; 3,0
Hronologija: nema podataka.


Izbor fotografija

27. jun 1944., 816. eskadrila 483. BG



Još jedna fotografija snimljena 27. juna 1944.



Slika pogodaka 30. jula 1944.



Dejstvo 414. eskadrile 97. BG, 8. septembra 1944.


Slika pogodaka 19. januara 1945.



Dopuna: 29 Jul 2010 10:24

Nema želja za preko reda.
Onda da nastavim - abecedno po republikama. Ostale su još Hrvatska i Slovenija.
U Hrvatskoj je, preko reda, već napisano o Senju. Ostale su mi još fotografije i detaljniji podaci o 20 lokacija: (1) Banova Jaruga; (2) Bjelovar; (3) Dubrovnik; (4) Gospić; (5) Gračac; (6) Lošinj; (7) Metković; ( Novska; (9) Osijek; (10) Pula (Pola); (11) Ražanac; (12) Rijeka (Fiume); (13) Šibenik; (14) Sisak (Caprag); (15) Split; (16) Varaždin; (17) Vinkovci; (1 Zadar; (19) Zagreb; (20) Žumberak.


Hrvatska

Banova Jaruga

Davis u svojim tabelama navodi samo podatke o bombardovanjima u okviru strateških operacija savezničkih snaga. U tim tabelama nema podataka o bombardovanju železničkog čvorišta na pruzi Beograd - Zagreb, u mestu Banova Jaruga, između Novske i Kutine.
Međutim, tri fotografije, koje čuva australijski ratni muzej, kao i njihovi opisi, nedvosmisleno dokazuju najmanje dva bombardovanja, najverovatnije u okviru taktičkih operacija.
Na prvoj se vidi ogromni stub dima, koji se diže sa železničke stanice Banova jaruga.

Banova Jaruga, 05.02.1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13989
Physical description: Black & white
Summary: Banova Jaruga, Yugoslavia. 1945-02-05. A large fire among the tankers in the railway sidings at Banova Jaruga, about fifty miles south east of Zagreb, with dense clouds of oily black smoke rising to a considerable height after an attack by aircraft of the Balkan Air Force in their operations against German rail communications in Yugoslavia.

Ugao iz kojeg su snimljene druge dve fotografije pokazuje da možda nije reč o klasičnom bombardovanju tepisima bombi bačenih sa velike visine. Najverovatnije je to bio napad raketama, koje su saveznici već tada koristili.

Banova Jaruga, april 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK14010
Physical description: Black & white
Summary: Banna Jirugh, Yugoslavia. C. 1945-04. Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force are taking an important part in the RAF attacks on German communications and shipping in Yugoslavia. Rockets from the RAF Beaufighters head for freight cars on the sidings at Banna Jirugh.

Banova Jaruga, april 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK14011
Physical description: Black & white
Summary: Banna Jirugh, Yugoslavia. C. 1945-04. An explosion among the freight cars on the sidings at Banna Jirugh after the attack by rocket-firing Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force had begun.

Dopuna: 03 Avg 2010 14:47

Bjelovar

Izgleda da krajem Drugog svetskog rata u Bjelovaru nije bilo ciljeva interesantnih za američko strategijsko vazduhoplovstvo.

Davis ne navodi ni jedan datum, a Hronologija pominje Bjelovar samo usputno, pod datumom 28. februar 1945.
"Fifteenth AF: 109 P-51s provide escort; 75 P-38s divebomb ... and strafe rail lines in the Sankt Veit, Austria-Klagenfurt, Austria-Villach, Austria-Ljubljana, areas; other P-38s and P-51s (about 25) strafe rail traffic around ... and attack Bjelovar Airfield in Yugoslavia".

Australijski muzej čuva jednu fotografiju napada na nemačke snage u Bjelovaru, novembra 1944.
Fabrički dimnjak koji se vidi iz oblaka dima i prašine upućuje na pretpostavku da je to bila lokacija tadašnje bjelovarske ciglane.

Bjelovar, novembar 1944.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13369
Physical description: Black & white
Summary: Bjelovar, Yugoslavia. C. 1944-11. During an attack by South African Air Force Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force on enemy barracks at Bjelovar. The Beaufighter aircraft attacked with bombs and rocket projectiles, and machine-gunned the barracks, which were set on fire.

Posle skoro 65 godina izgled lokacije je značajno promenjen. Međutim, prema ukrštanju puta i reke, mogla bi to biti lokacija prikazana na ovoj slici.

Dopuna: 04 Avg 2010 11:59

Dubrovnik

Davis-ove tabele o strategijskim bombardovanjima ne pominju Dubrovnik kao cilj.

Ali, pominju ga drugi izvori, pod više datuma.

9.10.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: … P-38's fly sweep between island of Corfu and Dubrovnik…"

28.11.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: B-25's bomb warehouses, docks, M/Ys, barracks, shipping, and other tgts in Sibenik, Zara, and Dubrovnik. DAF ftrs strafe trains between Dubrovnik and Metkovic, and Twelfth AF ftrs hit vehicles and troops in battle area…"

25.1.1944.
Hronologija: "Twelfth AF: … P-40's and P-47's hit shipping in Dubrovnik..."

24.2.1944.
Jedna verzija Hronologije pominje, sa opisom kao za 28. februar, a druga ne pominje ovaj datum.

28.2.1944.
Hronologija: "Twelfth AF: … P-47's hit motor vessels and tug off Dubrovnik …"

29.2.1944.
Hronologija: "Twelfth AF: … P-47's (with British aircraft) hit … and shipping off Dubrovnik…"

14.08.1944.
Bombardovanje pominje jedna fotografija sa Footnote



Nisam baš sasvim siguran, ali mislim da je napadnuta lokacija zaokružena na Google snimku.

26.8.1944.
Slika napada na nemačku komandu u Dubrovniku, koju čuva Australian War Memorial.

Dubrovnik, 26.08.1944.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: MED1891
Physical description: Black & white
Summary: Dubrovnik, Yugoslavia. 26 August 1944. A rocket-carrying Bristol Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force is going in at roof top level to add further damage to this smoking building, a suspected German Headquarters.


Footnote čuva i jednu sliku na kojoj nije označen datum napada.



Dopuna: 04 Avg 2010 12:27

Gospić

I u Gospiću i njegovoj okolini savezničko vazduhoplovstvo u Drugom svetskom ratu imalo je mete.

U Hronologiji, pod datumom 30. maj1944., piše:
Fifteenth AF: Nearly 500 B-17's and B-24's attack … and M/Y at Zagreb. P-38's and P-51's provide escort. Many of the ftrs strafe T/Os in areas around Zut, Brod, Susak, Bihac, Medak, and along Karlovac-Livno road.

Imperial War Museum čuva jednu fotografiju dejstva SAAF-a u samom gradu Gospiću, 24.02.45.



Komentar uz sliku:
Imperial War Museum
Photo Number: C 5092
Photographer: Burne (Lt): No. 16 Squadron SAAF
Title: ROYAL AIR FORCE: ITALY, THE BALKANS AND SOUTH-EAST EUROPE, 1942-1945.
Collection No.: 4700-11
Description: Still from film shot from the nose camera of a Bristol Beaufighter, flown by Lt Burne of No. 16 Squadron SAAF, showing rocket projectiles from his aircraft exploding on an enemy-occupied building in the village of Gospic, Yugoslavia.
Date: 24 February 1945

Dopuna: 04 Avg 2010 12:50

Gračac

Dve slike napada na Gračac, u okviru taktičkih operacija januara 1945., jedini su dokaz da je bilo dejstava.
Posle više od 60 godina samo dobri poznavaoci ovog terena mogli bi da identifikuju tačnu lokaciju na osnovu detalja sa slika.
Gračac, januara 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13562
Physical description: Black & white
Summary: Gracac, Yugoslavia. C. 1945-01. Rockets speeding towards their target while smoke is rising from fires already started during the attack by Rocket-firing RAF and South African Air Force Beaufighters of the Balkan Air Force against German troops in the Yugoslav village of Gracac.


Gračac, januara 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13563
Physical description: Black & white
Summary: Gracac, Yugoslavia. C. 1945-01. Clouds of smoke rising from buildings at Gracac show where the rockets and bombs found their target in an attack by Rocket-firing RAF and South African Air Force Beaufighters of the Balkan Air Force

Dopuna: 04 Avg 2010 13:19

Lošinj

Davis i Hronologija na pominju otok Lošinj. Da je bilo dejstava dokazuju pronađeni snimci.

Snimak raketnog napada na nemačke položaje negde na otoku Lošinj, u severnom delu Jadranskog mora. Komentar uz sliku ne precizira tačnu lokaciju, a na osnovu detalja sa slike ona se teško može identifikovati.

Lošinj, 11.01.1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK14045
Physical description: Black & white
Summary: Lussin Island, Yugoslavia. 1945-01-11. An air attack by South African Air Force rocket-firing Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force on German gun positions. Smoke is seen rising from one gun position, while other rockets are speeding to complete the destruction. Gun positions on Lussin Island have been attacked on several occasions by the Balkan Air Force.

Sledeća slika bombardovanja nemačkih položaja na Lošinju daje dovoljno detalja da se lokacija može precizno identifikovati.

Lošinj, februar 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13720
Physical description: Black & white
Summary: Lussin Island, North Dalmatia, Yugoslavia. C. 1945-02. German gun positions at the base for submersible and other small vessels at Lussin Piccolo on Lussin Island being attacked by bombs from Italian-based Baltimore aircraft of the Balkan Air Force.

Po sledećim slikama samo dobri poznavaoci terena mogli bi da utvrde tačne lokacije.

Lošinj, februar 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13721
Physical description: Black & white
Summary: Lussin Island, North Dalmatia, Yugoslavia. C. 1945-02. The start of an attack by rocket-firing South African Air Force Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force on a German gun position on Lussin Island, a base for submersible and other small vessels.

Lošinj, februar 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13722
Physical description: Black & white
Summary: Lussin Island, North Dalmatia, Yugoslavia. C. 1945-02. A German gun position at the base for submersible and other small vessels at Lussin Piccolo on Lussin Island going up in smoke during a rocket attack by South African Air Force Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force. A further salvo of rockets is seen on its way to complete the destruction.

Lošinj, februar 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13723
Physical description: Black & white
Summary: Lussin Island, North Dalmatia, Yugoslavia. C. 1945-02. Smoke rising from a small vessel at the Island of Lussin during an attack by a South African Air Force Beaufighter aircraft of the Balkan Air Force.

Lošinj, februar 1945.



Komentar uz sliku:
Australian War Memorial
ID Number: SUK13773
Physical description: Black & white
Summary: North Dalmatia, Yugoslavia. C. 1945-02. A South African Air Force Beaufighter aircraft attacks shipping with rockets at the German base on Lussin Island.
Copyright: Status to be assessed

Dopuna: 04 Avg 2010 14:30

Metković

Potvrđeno je najmanje sedam napada savezničkog vazduhoplovstva na ciljeve u Metkoviću i okolini.

7.11.1943.
"Twelfth AF: NATBF bmrs hit gun position along British Eighth and US Fifth Army fronts, shipping at Ancona harbor, and town of Ulcinj. Durazzo is bombed at night. XII A Spt Cmd and other ftrs of NATAF hit harbor and shipping at Split and train near Metkovic, …"

14.11.1943.
"Twelfth AF: … DAF FBs hit trains on E coast of Italy near Avezzano, along Dalmatian coast SE of Metkovic, and at Sarajevo…"

19.11.1943.
"Twelfth AF: … Ftrs (mostly DAF) also strafe trucks and trains around Rieti and Metkovic."

28.11.1943.
"Twelfth AF: B-25's bomb warehouses, docks, M/Ys, barracks, shipping, and other tgts in Sibenik, Zara, and Dubrovnik. DAF ftrs strafe trains between Dubrovnik and Metkovic, …"

8.1.1944.
"Twelfth AF: B-25's bomb harbor, warehouses, and railway at Metkovic ..."

18.1.1944.
"Twelfth AF: … P-40's hit trains, wharves and vessels in Ploca and Metkovic areas …"

19.3.1944.
"Fifteenth AF: … Other B-24's (over 150) hit Graz factory complex M/Ys at Metkovic and Knin …"
Ovaj napad potvrđuju i Davis-ove tabele. U njima je podatak da je 25 aviona 15. AF bacilo 61 tonu bombi na cilj označen kao T/O (target of opportunity).

Nisu pronađene fotografije snimljene za vreme ovih napada. Međutim, pronađen je jedan izviđači snimak, sa interesantnim komentarom na poleđini.





Dopuna: 05 Avg 2010 13:24

Novska

Izgleda da je železnička raskrsnica Novska za saveznike imala manji značaj nego neke druge.
Davis navodi podatke o samo dva noćna napada strategijskih bombardera iz sastava RAF-ove 205. grupe:
- 21.03.1945. - cilj: M/Y, 70 aviona, 233 tone bombi;
- 3.04.1945. - cilj: M/Y, 52 aviona, 177,8 tona bombi, 2 oborena (po jedan iz 37. i 104. eskadrile).

Zabeleženi su i podaci o dva taktička napada.
Prvi, 18.11.1944., izvela je 340. BG iz sastava 12. AF. Bila je to njihova 347 misija.
Drugi napad (na železničku kompoziciju u okolini Novske) izvela je aprila 1945. 213. eskadrila RAF-a. U to vreme bili su u sastavu Balkanskih vazduhoplovnih snaga (BAF).

Fotografiju tog napada čuva Imperial War Museum.




ITEM NAME: ROYAL AIR FORCE: ITALY, THE BALKANS AND SOUTH EAST EUROPE, 1942-1945.
AIR MINISTRY SECOND WORLD WAR OFFICIAL COLLECTION
PRODUCTION DATE: April 1945
MAKER: No. 213 Squadron RAF
DESCRIPTION: Part of a train on the railway line between Novska and Zagreb, Croatia, Yugoslavia, explodes during an attack by North American Mustangs of No. 213 Squadron RAF.

Dopuna: 05 Avg 2010 14:45

Osijek

Davis je zabeležio podatke o dva strategijska bombardovanja ciljeva u Osijeku.

U prvom napadu, 14.06.1944., 78 aviona bacilo je 173,2 tone bombi na cilj označen kao O/R (rafinerija nafte).
Taj napad zabeležen je i u Hronologiji:
"Fifteenth AF: More than 550 B-17's and B-24's attack oil refineries and other tgts in Hungary and Yugoslavia, including Budapest, Petfurdo, Komarom, Osijek, and Sisak. P-38's, P-47's, and P-51's escort HBs and P-38's strafe and dive-bomb A/F at Kecskemet."
Zabeležile su ga i dve bombarderske grupe - 449. (kao 80. misiju) i 450. (kao 87. misiju).

Pronađene su i dve fotografije.



Lokacija je identifikovana na osnovu ove fotografije.




U drugom napadu, 17.09.1944., napadnute su železničke instalacije. Davis tvrdi da je 5 aviona bacilo 12,5 tona bombi.
U Hronologiji i spiskovima misija BG nisu pronađeni podaci o ovom napadu.


Treći napad pominje samo Hronologija, pod datumom 21.09.1944.
"Fifteenth AF: 345 HBs attack M/Ys at Debreczen, Bekescsaba, and Brod, railroad and highway bridges at Baja, in Kiskore area, and at Tiszafured, plus Novi Sad railroad bridge. 42 P-38's dive-bomb Osijek M/Y. Other ftrs escort HBs. 2 C-47's (1 from Balkan AF), with 8 P-51's escorting, evacuate Fifteenth AF personnel from Yugoslavia to Italy."

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Uloguj se preko Facebooka da bi video sliku:

@cxfan

Nema na čemu. Hvala tebi što si se interesovao.
Nastavi da pratiš temu.
Ako ne bude prekorednih želja, koje ću svakako da ispunim, imam još desetak gradova i mesta u Hrvatskoj, pa prelazim na podatke o Sloveniji.

Dopuna: 06 Avg 2010 13:33

Pula (Pola)

U okviru strateških operacija na teritoriji Hrvatske, najčešće su bombardovani ciljevi u Puli. Šest vrsta ciljeva bombardovano je ukupno 22 puta.
Od 9. januara 1944. do 3. marta 1945., za 15 dana bombardovanja, više od 550 američkih i 100 britanskih bombardera bacilo je na ciljeve u Puli oko 1.700 tona bombi. Amerikanci su izgubili 8 aviona, a RAF jedan.

Ciljevi su bili:
- po 1 put u Gradu (City po pravilu "O") i objekti za podršku nemačkim podmornicama (UB/Base),
- 2 puta skladišta goriva (O/St),
- 3 puta depoi (Depots),
- 3 puta železničke instalacije (M/Y),
- 12 puta područje luke i sve što se nalazi u njemu (P/A).

Najjači napad bio je 19.02.1945., kada je na četiri cilja 116 aviona bacilo 228 tona bombi.


Bombardovanja po datumima:

(1) 9.1.1944.
Davis: cilj - P/A; aviona 107; bombi 319,5 t;
Hronologija: jedna verzija pominje napad, druga ne pominje.;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 2/120; 97/215; 301/201. Pratnja: 14. misija 325 FG.










(2) 25.2.1944.
Davis: cilj - P/A; aviona 27; bombi 81,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … Other B-17's hit Zara harbor and Pola. B-24's attack Fiume M/Y …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 97/242.


(3) 8.6.1944.
Davis: cilj - UB/Base; aviona 52; bombi 156,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: 52 B-17's, with P-47 escort, bomb navy yard and drydocks at Pola.";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 301/281; 463/38. Pratnja: 2. misija 332 FG.






(4) 22.6.1944.
Davis: cilj - P/A; aviona 38; bombi 80,8 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: Following 5 consecutive days of bad weather more than 600 HBs bomb tgts … harbor at Pola, …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 484/33.


(5) 21.7.1944.
Davis: cilj - M/Y; aviona 1; bombi 2,5 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.


(6) 1.2.1945.
Davis: cilj - P/A; aviona 1; bombi 2,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … 1 HB bombs Pula …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.


(7) 7.2.1945.
Davis: ciljevi:
- P/A; aviona 1; bombi 2,0 t;
- O/St; aviona 53; oboren 1; bombi 108,2 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … bomb oil refineries at …, oil storage at Pula …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 485/132.


( 13.2.1945.
Davis: cilj - P/A; aviona 17; oborena 2; bombi 34,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: In the Vienna area 640-plus HBs with ftr spt hit …, Zagreb (2) and Maribor (2), Pula harbor, Maribor locomotive depot …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 464/154.
Pronađena je jedna fotografija sa ovim datumom.




(9) 14.2.1945.
Davis: cilj - M/Y; aviona 1; bombi 2,5 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.


(10) 16.2.1945.
Davis: cilj - P/A; aviona 1; bombi 2,0 t;
Hronologija: nema podataka.;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.


(11) 17.2.1945.
Davis - cilj - P/A Drydock; aviona 83; oboren 1; bombi 162,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: About 500 HBs attack … and harbors at Fiume, Trieste, and Pula …"
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 464/159; 465/143; 485/140.


(12) 19.2.1945.
Davis - ciljevi:
- City; aviona 12; oboren 1; bombi 24,0 t;
- M/Y; aviona 6; bombi 16,5 t;
- P/A; aviona 97; oborena 2; bombi 185,0 t;
- Depots; aviona 1; bombi 2,5 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … bomb and Maribor, shipyards in Fiume, and Pula harbor and military installations …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 456/201; 459/193; 485/141.
Prema pronađenoj fotografiji, učestvovala je i 301. BG. Međutim u dva spiska njihovih misija piše da su toga dana napadali Klagenfurt. Dilemu donekle razjašnjava komentar upisan na fotografiju (altrenativni cilj broj 5).




(13) 20.2.1945.
Davis - ciljevi:
- Depots; aviona 24; bombi 47,0 t;
- O/St; aviona 1; bombi 1,5 t;
- P/A; aviona 24; oboren 1; bombi 48,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: 520-plus B-17's, with ftr escort, and B-24's bomb … harbor at Pula, and shipyards at Trieste and Fiume.";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): jedini podatak je fotografija dejstva 451. BG.




(14) 21.2.1945.
Davis - ciljevi:
- Depots; aviona 1; bombi 3,0 t;
- P/A; aviona 70; oboren 1; bombi 258,5 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 205. grupa RAF-a/?.

U Davis-ovim tabelama napadi na oba cilja 21. februara 1945. upisani su kao dnevne misije.
Međutim, izgleda da je napad 70 RAF-ovih aviona na cilj "Pola/Naval Arms Dep" izvršen noću. Bar tako pokazuje pronađena fotografija




(15) 3.3.1945. - noćni napad
Davis: cilj - P/A; aviona 31; bombi 87,4 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 205. grupa RAF-a/?

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Izvinjavam se ako je neko ranije postavljao ovaj link - ovde ima dosta zanimljivih fotosa bombardovanja Jugoslovenskih gradova kao i drugih područja izvan Jugoslavije....

[Link mogu videti samo ulogovani korisnici]

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Uloguj se preko Facebooka da bi video sliku:

@RJ

Na devetoj strani su linkovi na sajtove bombarderskih grupa 15. AF. Bar oni koje sam do sada pronašao.

Iako sam dao linkove na strane sajtova sa spiskovima misija, mislim da nije problem da se, na svakom sajtu, sa te strane pređe na stranu sa fotografijama.

Ponekad je potrebno malo "kopanja" da se dođe do svih fotografija.

Jedan od primera metodološke nedoslednosti je upravo sajt 301. BG.
Deo fotografija, koje prikazuju bombardovanja, postavljen je na linku koji si dao, u grupi "Photo Albums - Collections".
Drugi deo nalazi se u spisku misija, kao ilustracija konkretne misije.

Ni drugi timovi, koji su radili sajtove drugih BG, nisu bili uvek dosledni u načinu prikazivanja podataka. Naravno, sve to otežava pronalaženje podataka.

Dopuna: 10 Avg 2010 10:49

Ražanac

Izvori nisu saglasni o tome koliko je puta bombardovana luka u malom mestu Ražanac, dvadesetak kilometara severoistočno od Zadra.

Davis navodi podatke o jednom bombardovanju, 27. maja 1944. Po tim podacima, 32 bombardera bacila su 60,5 t bombi na luku, koju su Nemci koristili kao pomoćnu luku, posle uništenja zadarske luke. Misija je svrstana u kategoriju "R".

Napad potvrđuju još tri izvora.
1. Lt. George Wolf, koji je u svoj spisak misija upisao: 5/27/44 Town of Razanak, 97th Bomb Group, 342 Bomb Squadron.
2. Hronologija: " Fifteenth AF: … B-17's and B-24's, with P-38 and P-51 escorts, bomb …, and port of Razanac. "
3. fotografija, uz koju je objašnjenje da prikazuje napad na luku Ražanac, 27. maja 1944.





Međutim, izgleda da tu nije kraj priče.
Na linku
[Link mogu videti samo ulogovani korisnici]
nalazi se tekst o istoriji Ražanca u Drugom svetskom ratu.

Trebalo bi da je on najtačniji, jer prenosi sećanja očevidaca. Međutim, u najmanju ruku on je zbunjujući.
U tom tekstu se tvrdi da je Ražanac bombardovan tri puta. Istovremeno pominju se četiri datuma. Povrh svega, tekst je ilustrovan fotografijom snimljenom iznad Banja Luke 11. juna 1944.

Ali, da krenem redom.
U delu teksta, koji je posvećen bombardovanjima, autor (ili autori) najpre objašnjava u koje svrhe je korišćena luka Ražanac:
"U tom periodu Ražanac je branilo oko 100 njemačkih vojnika i oko 70 ustaša, jer je u to vrijeme preko ražanačke luke prevožen vojni materijal za Šibenik. Nijemci su organizirali velike kolone kamiona, koje su prometovale između Šibenika i Ražanca."

Zatim objašnjava ko je tužibaba i ko je sve odgovoran za ono što se dešavalo:
"O ovim aktivnostima Nijemaca u Ražancu partizanska je obavještajna služba detaljno informirala više partizanske vojne komande, a one savezničke vojne organe. Saveznici, ne razmišljajući mnogo, jer ionako u Ražancu nisu njihovi civili, niti je to njihova zemlja, pa neka se razara, šalju iz Italije na Ražanac eskadrilu „letećih tvrđava” praćenih sa dvadesetak lovaca."

Posle toga, citira sećanja očevica, partizana Vinka Kožula. U nešto skraćenoj verziji ono glasi (u zagradama su moja objašnjenja):
„30. svibnja (maja) 1944. bio je lijep, sunčan i ugodan proljetni dan. Nalazili smo se u Starigradu (mesto na suprotnoj strani zaliva), gdje su se vojnici odmarali ili čistili i podmazivali svoje naoružanje. Odjednom oko 10 sati našu pažnju privukao je prizor kojega smo često i sa zadovoljstvom promatrali tih proljetnih dana. Sa juga se najprije čula tutnjava avionskih motora. U početku jedva čujna da bi se zatim sve više pojačavala i iznad nas stvarala zagušljujuću grmljavinu. „Leteće tvrđave” plovile su u savršenom redu, a iznad njih su se miješali lovački avioni vrteći se oko ovih grdosija kao male ptičice oko velikih tromih slonova. Nabrojili smo ih 52.
„Idu u posjet Njemačkoj i Austriji”, rekosmo zadovoljno. Međutim, kada je eskadrila došla do južne ivice kanala, okrenula se kao četa vojnika prema zapadu. „Idu na Ražanac”, čulo se odjednom više glasova.
Da li je moguće da saveznici šalju toliki broj teških bombardera na jedno malo mjesto u kojem se nalazi oko 110 neprijateljskih vojnika i mala morska lučica – razmišljali smo i sa strepnjom pratili što će se dalje događati. Sada ih već nismo sa simpatijama promatrali, jer to je naše partizansko mjesto, tamo su naši prijatelji, naši ljudi i drugovi."

Interesantno. Nemci i ustaše brane partizansko mesto, a njima (tužibabama) smeta što se, usput, tuda provozi vojni materijal u Šibenik.

U nastavku teksta autor kaže: "U svibnju 1944.g. saveznički zrakoplovi su čak dva puta bombardirali Ražanac. Prvi put 05. svibnja (8 poginulih mještana), a drugi put 27. svibnja."

Dakle, autor tvrdi da su u maju 1944. bila dva bombardovanja. Prvo 5. i drugo 27., koje potvrđuju i saveznički izvori.
A gde nestade Vinkovo sećanje na 30. maj? Da li je to bilo treće bombardovanje ili su Vinko i autor pobrkali datume? Jer, dalje u tekstu piše:
"Treće, i moglo bi se reći i najgore bombardiranje Ražanca po stanovništvo, dogodilo se 18. rujna (septembar) 1944.g. Tom prilikom je iz obitelji Žagar poginulo čak devet ukućana i još devet mještana."

Kao što rekoh, vrhunac zbunjujućih podataka je fotografija bombardovanja srednjovekovne tvrđave u Banja Luci. Ja sam je pronašao kod izvora koji se jasno potpisao na njoj.



A prava fotografija Ražanca je prva, pronađena na [Link mogu videti samo ulogovani korisnici]

Dopuna: 13 Avg 2010 15:54

Rijeka (Fiume)


Strategijska bombardovanja rafinerije nafte, lučkih instalacija, brodogradilišta, nemačkih brodova i drugih ciljeva u Rijeci počela su bombardovanjem rafinerije još 30.11.1943. i trajala su do 21.02.1945.
Od 15. do 21. februara 1945. bombardovanja su vršena svakog dana.
Iako je po Davis-ovim kriterijumima napad na O/R Fiume 30. novembra 1943. svrstan i Italiju, faktički je to bilo prvo strategijsko bombardovanje nekog cilja na teritoriji Jugoslavije.

Tokom tih bombardovanja, preko 570 savezničkih aviona bacilo je više od 1.400 tona bombi. U ovim akcijama saveznici nisu imali gubitaka.

Bombardovani su ciljevi:
- 8 puta luka i brodogradilište (P/A);
- 5 puta rafinerija (O/R);
- 2 puta železničke instalacije (M/Y);
- 2 puta pruga (RR);
- 2 puta cilj koji Davis označava sa "Torpedo/P", ali u legendi tabele ne daje objašnjenje.

Avioni 15. AF napali su ciljeve 15 puta. RAF-ova 205. grupa izvršila je dva dnevna i dva noćna napada.

Po broju aviona, najjači napad bio je 20.februara 1945., kada je 110 aviona napalo dva cilja i bacilo 222,5 t bombi.
Međutim, po količini bačenih bombi, najjači je bio RAF-ov noćni napad na rafineriju 19. jula 1944. (99 aviona, 263,5 t bombi).

O taktičkim bombardovanjima nema potpunije sređenih podataka.


Pregled strategijskih i taktičkih bombardovanja po danima:

(1) 30.11.1943.
Davis: cilj - O/R; aviona - 20; bombi - 26,5 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … B-24's, with P-38 escort, bomb Fiume through overcast.";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

(2) 7.1.1944.
Davis: cilj - Torpedo/P; aviona - 21; bombi - 63,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: B-17's, with P-38 escort, bomb an aircraft factory at Maribor and a torpedo factory at Fiume. The P-38's battle a superior number of enemy ftrs over Maribor area …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 301/199.

(3) 21.1.1944. - noćna misija
Davis: cilj - Torpedo/P; aviona - 43; bombi - 72,0 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 205. grupa RAF-a.

(4) 17.2.1944.
Davis: cilj - P/A; aviona - 34; bombi - 64,5 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

(5) 24.2.1944.
Davis: nema podataka;
Hronologija: "Fifteenth AF: B-17's (in coordination with Eighth AF raids on Germany) … and oil refinery at Fiume…";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 99/154 (podatak iz spiska misija u kojima je učestvovao Joffrion, Joseph M.).

(6) 25.2.1944.
Davis: cilj - RR; aviona - 45; bombi - 126,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … Other B-17's hit Zara harbor and Pola. B-24's attack Fiume M/Y …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

(7) 26.3.1944.
Davis: cilj - P/A; aviona - 27; bombi - 67,5 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: 60-plus B-17's and B-24's hit port of Fiume …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 97/252.

( 19.7.1944. - noćna misija
Davis: cilj - O/R; aviona - 99; bombi - 263,5 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 205. grupa RAF-a.

(9) 5.11.1944. - taktičko bombardovanje
Jedini podatak o ovom bombardovanju je fotografija 454. eskadrile RAAF-a.



Komentar uz fotografiju:
ROYAL AIR FORCE: ITALY, THE BALKANS AND SOUTH-EAST EUROPE, 1942-1945.
AIR MINISTRY SECOND WORLD WAR OFFICIAL COLLECTION
PRODUCTION DATE:
5 November 1944
MAKER:
No 454 Squadron RAAF
DESCRIPTION:
A Martin Baltimore of No. 454 Squadron RAF flies over Fiume during a daylight raid by aircraft of No. 253 Wing RAF. Bombs can be seen exploding on the main railway station and in the water of the Porto Principale by the Molo Genova.

Izgled posle bombardovanja




(10) 21.1.1945. - taktičko bombardovanje
Davis: nema podataka;
Hronologija: "Fifteenth AF: … 43 P-38's bomb oil refinery at Fiume. Other ftrs escort rcn missions and accompany supply-dropping operations to Yugoslavia.";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): ovo nije bio napad strategijskih bombardera.

(11) 15.2.1945.
Davis - ciljevi: - P/A; aviona - 1; bombi - 2,0 t; - O/R; aviona - 68; bombi - 221,5 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … B-24's and B-17's bomb …, shipyards in Fiume …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka za P/A, a O/R je napala 205. grupa RAF-a.




(12) 16.2.1945.
Davis: cilj - P/A; aviona - 67; bombi - 224,1 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

(13) 17.2.1945.
Davis: nema podataka;
Hronologija: "Fifteenth AF: About 500 HBs attack …, plus shipyards and harbors at Fiume, Trieste, and Pula…";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

(14) 18.2.1945.
Davis: cilj - P/A; aviona - 1; bombi - 2,0 t;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

(15) 19.2.1945.
Davis: cilj - P/A; aviona - 33; bombi - 61,5 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … B-24's and B-17's, escorted by about 220 P-51's and P-38's, bomb …, and Maribor, shipyards in Fiume, and Pula harbor and military installations…";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 455/197 (podatak nije do kraja potvrđen).

(16) 20.2.1945.
Davis - ciljevi: - M/Y; aviona - 28; bombi - 53,0 t; - P/A; aviona - 82; bombi - 169,5 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: 520-plus B-17's, with ftr escort, and B-24's bomb …, harbor at Pula, and shipyards at Trieste and Fiume.";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 98/?; 376/?; 461/179.
Interesantan je zapis o ovoj misiji 461. BG.
Mission No. 179
20 February 1945
Target: Fiume Shipyards, Italy
Thick Cirrus at the head of the Adriatic with tops over 23,000 feet compelled the Group leader, Major Mixson, to abandon the Bolzano Marshalling Yard, Italy, as a primary target on 20 February 1945. The second alternate target, the shipyards at Fiume, Italy, was bombed visually for a score of 37.3 percent. The main concentration of bombs fell in the built-up area near the docks with hits on the docks, warehouses, and harbor jetty. This mission resulted in three cases of frostbite, an unusual experience for the flying personnel of this Group.






(17) 21.2.1945.
Davis: cilj - M/Y; aviona - 2; bombi - 4,0 t;
Hronologija: "Fifteenth AF: … B-17's and B-24's with ftr escorts bomb … and shipyards at Trieste and Fiume.";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka

Dopuna: 18 Avg 2010 15:24

Sisak

Ciljevi za savezničke strategijske bombardere u Sisku i njegovom predgrađu Capragu bili su:
- rafinerija - dva puta,
- skladište goriva - jedan put i
- železničke instalacije - dva puta.

Svi napadi izvedeni su po danu i bez gubitaka. Nije bilo napada iz kategorije "R".


Prvi napad izveden je na rafineriju nafte 14.06.1944.
Davis navodi podatke da su 73 aviona bacila 171,8 bombi.
Iz zapisa u Hronologiji saznajemo da je to bilo u sklopu sinhronizovanog napada na više rafinerija:
"Fifteenth AF: More than 550 B-17's and B-24's attack oil refineries and other tgts in Hungary and Yugoslavia, including Budapest, Petfurdo, Komarom, Osijek, and Sisak. P-38's, P-47's, and P-51's escort HBs and P-38's strafe and dive-bomb A/F at Kecskemet."
Napad potvrđuje i 98. BG, koja je pod rednim brojem 244. u listu misija upisala "Sisak, Caprag".




U drugom napadu, 08.07.1944. , učestvovala su samo tri aviona.
Jedan je bacio 2 t bombi na železničke instalacije, drugi 2 t na rafineriju, a treći 3 t na skladište goriva.
Hronologija ne pominje ove napade. Potvrda nije pronađena ni u spiskovima misija bombarderskih grupa.
Međutim, pronađene su dve fotografije, najverovatnije snimljene toga dana,
Naime, na njima se vidi dim iz zapaljenih rezervoara skladišta goriva. Nema dima iz pravca rafinerije. Da gori i rafinerija, udaljena samo 2-3 km, dim od nje bi dolazio iz gornjeg desnog ugla prve, odnosno gornjeg levog ugla druge fotografije.






Treći napad bio je 19.11.1944., kada je jedan avion bacio 1,8 t bombi na železničke instalacije.
Ni ovaj napad ne pominju ni Hronologija ni spiskovi misija bombarderskih grupa.


Četvrti napad, 17.3.1945., pominje samo Hronologija:
"Fifteenth AF: … 98 P-38's dive-bomb Ptuj and Zagreb railroad bridges, Klinca Sela M/Y, and Sisak M/Y and bridge. …"
Pre ovog napada bio je planiran napad na Caprag 26.02.1945. Međutim, loše vreme omelo je 484. BG da izvrši svoju 165. misiju.


Dakle, saveznici su rafineriju eliminisali u jednom napadu (73 aviona, 14.06.1944.), uz mali popravni (jedan avion, 08.07.1944.).
Prema dostupnim podacima, izgleda da je posao sa skladištem goriva završio samo jedan avion, sa 3 t bombi (08.07.1944.).

Železničkom saobraćaju kroz Sisak nisu pridavali veći značaj (dva puta po jedan strategijski bombarder i jednom nepoznat broj P-3.
Nameće se logično pitanje: "Zašto, kada je to deo pružnog pravca Beograd - Zagreb?". Ne znam da li je i tada postojao krak Sisak - Petrinja - Glina - Karlovac.
Odgovor je jednostavan. Nalazi se u podacima o bombardovanju železničke raskrsnice Novska.
Tu se pruga Beograd - Zagreb račva na južni krak (preko Siska) i severni (preko Kutine i Dugog Sela).
Saveznički planeri su sasvim logično zaključili na im je ta tačka rentabilan cilj. Zato su, u samo dva noćna napada (21.03. i 03.04.1945.), 122 aviona 205. grupe RAF-a izručila 410,8 t bombi. Ta železnička raskrsnica bila je važna za Nemce u povlačenju, pa su je žestoko branili i u drugom napadu oborili dva aviona.

Dopuna: 19 Avg 2010 15:09

Split

U pregledima dejstava savezničkog vazduhoplovstva Split se pominje uz 19 datuma. Od toga, 11 napada izvele su jedinice u sastavu 12. AF, a 8 napada jedinice 15. AF.
Naravno, kao i u slučaju ostalih gradova, podaci iz različitih izvora nisu saglasni. Pre svega, teško je da se utvrdi kada su počeli napadi na ciljeve u Splitu.

Na primer, prema jednoj fotografiji, koju čuva Australian War Memorial, RAF je bombardovao nemačke snage u Splitu 1942. godine.
Sumnju u tačnost datuma upravo izaziva podatak iz opisa slike da su bombardovali "German troop concentrations". Naime, Split su 1942. još uveliko držali Italijani.
Drugu sumnju izaziva identična fotografija, na čijoj poleđini piše da je to misija bombardera 12. AF.

Zato je veća verovatnoća da je početak napada na ciljeve u Splitu bio 31.10.1943. Taj podatak navodi Hronologija. Do 03.01.1944. napade su izvodile jedinice 12. AF. Od 7.januara do 8. jula 1944. Zadatak su preuzele bombarderske grupe 15. AF.
Samo u tom periodu, sedam puta napadnut je po jedan cilj i jednog dana dva cilja. U napadima su učestvovala 124 bombardera. Bacili su 302,2 t bombi na taktičke ciljeve u gradu, lučke i železničke instalacije i industrijsku zonu.
Luka i lučke instalacije napadnute su 5 puta; železničke instalacije - dva puta; industrijska zona (Cement Works) - jednom i taktički ciljevi u gradu - jednom.

Najjači napad bio je 12.04.1944. Tada je 38 aviona bacilo 112,3 t bombi na fabriku cementa. Istovremeno, jedan avion je bacio 2 t bombi na železničke instalacije.
Samo jedan napad je izvršen na zahtev partizanskih snaga ("R"). Bio je to napad 03.06.1944., kada je 38 aviona bacilo 72,8 t bombi u zoni splitske luke i severnog dela Splita.

Tokom tih napada saveznici nisu imali gubitaka.

Pregled po datumima
(za taktičke napade nema sređenih podataka)

31.10.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: … Weather cancels all NATAF attacks except for 11 P-40's which bomb and strafe tanker off Split, …"

1.11.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: With activation of Fifteenth AF on this date, the units of XII BC transfer to the new AF. NATBF aircraft bomb shipping in harbors of Ancona and Split,... DAF hits inland roads and vehicles in adv of battleline, shipping at Split, and town of Carpinone."

5.11.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: … XII A Spt Cmd and DAF ftrs and FBs attack …, and vessels off Split."

7.11.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: NATBF bmrs hit gun position …, shipping at …, and town of Ulcinj…. XII A Spt Cmd and other ftrs of NATAF hit harbor and shipping at Split and train near Metkovic…"

9.11.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: … other NATAF FBs hit shipping in Split harbor. …"

10.11.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: NATBF bmrs hit shipping at Split and …"

5.12.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: Weather hampers MB operations, but B-25's manage to bomb bridge at Pescara and M/Y and shipyards at Split. US FBs and ftrs (and a number of other Allied airplanes) hit gun positions S of Chieti, vessel in Poljud harbor (near Split), …"

10.12.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: … Ftrs also bomb vessel in harbor at Split."

13.12.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: B-25's bomb oil depot, harbor, warehouses, and railway yard at Sibenik and Split. …"

19.12.1943 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: … P-40's bomb …, and hit shipping at Split, Trogir, and Solin. …"

3.1.1944 - taktički napad
Hronologija: "Twelfth AF: … B-25's bomb troop concentration area at Prijedor, and along with SAAF and RAF Baltimores, hit Split and Sibenik. …"

7.1.1944
Davis: cilj - P/A; 8 aviona; 24,0 t bombi;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

24.3.1944
Davis: cilj - P/A; 2 aviona; 6,0 t bombi;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

12.4.1944
Davis - ciljevi:
- I/A (Cement Works); 38 aviona; 112,3 t bombi;
- M/Y; 1 avion; 2,0 t bombi;
Hronologija: jedna verzija nema podataka, a u drugoj verziji piše: "B-17s hit aircraft factories ... and Split, Yugoslavia; the B-24s hit ... the marshalling yard and air depot at Zagreb, Yugoslavia";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 483/1.

3.6.1944
Davis: cilj - City; 38 aviona; 72,8 t bombi;
Hronologija: "Fifteenth AF: … 36 B-24's bomb waterfront area of Omis and 38 hit port area and W part of Split. …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 459/52.

14.6.1944
Davis: cilj - P/A; 18 aviona; 38,2 t bombi;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 484/32.

26.6.1944
Davis: cilj - P/A; 1 avion; 2,2 t bombi;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.

30.6.1944
Davis: cilj - P/A; 17 aviona; 42,2 t bombi;
Hronologija: "Fifteenth AF: … 188 HBs, escorted by 138 ftrs, hit A/F at Zagreb and … Split, highway bridge at Brac I, A/F at Banjaluka, …";
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): 485/33.

8.7.1944
Davis: cilj - M/Y; 1 avion; 2,5 t bombi;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (BG broj/misija broj): nema podataka.


Fotografije bombardovanja

Split, 1942. ili 1943. godine?



Komentar uz identičnu sliku, koju čuva Australian War Memorial:
ID Number: MED0841
Physical description: Black & white
Summary: Split, Yugoslavia. c. 1942. Aerial view with smoke rising from bombed harbour installations during the air attack. RAF Glen Martin Baltimore bomber aircraft were part of a force which attacked docks, railway yards and German troop concentrations in Yugoslavia.




U preletu preko otoka Šolta



Dopuna: 23 Avg 2010 14:50

Šibenik

Davis, Hronologija i bombarderske grupe pominju Šibenik 15 puta.
Ciljevi u Šibeniku bombardovani su najmanje 12 puta u okviru taktičkih dejstava (12. AF) i tri puta po planovima za strategijska bombardovanja (15. AF.

Nema podataka o broju aviona i količinama bačenih bombi tokom taktičkih bombardovanja.
U tri napada izvedena u okviru strategijskih planova učestvovao je ukupno 51 avion (48+1+2). Bacili su 128,7 t bombi (120,2 + 2,5 + 6,0).

Za samo jedan napad na šibensku luku može se reći da je bio u kategoriji jačih. To je bio napad 22.02.1944., kada je 48 bombardera bacilo 120,2 t bombi.

Tokom strategijskih napada, saveznici nisu imali gubitaka. Nije bilo noćnih napada i napada na zahtev partizanskih jedinica. Sve napade izvele su jedinice 12. i 15. AF.


Pregled po datumima

16.11.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: B-25's bomb Sibenik and Eleusis A/Fs.";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

18.11.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: … FBs hit ship in Krka R, trains at Knin M/Y and between Knin and Kosovo landing ground at sin;, harbor and vessels at Sibenik, …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

25.11.1943.
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): 340/96 (BG iz sastava 12. AF).

27.11.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: … B-25's also bomb Porto Civitanova and Sibenik.";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

28.11.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: B-25's bomb warehouses, docks, M/Ys, barracks, shipping, and other tgts in Sibenik, Zara, and Dubrovnik. DAF ftrs strafe trains between Dubrovnik and Metkovic, …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

3.12.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: ... B-25's bomb harbor and M/Y at Sibenik. … Other FBs attack vessel at Sibenik and …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): 340/102 (BG iz sastava 12. AF).

13.12.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: B-25's bomb oil depot, harbor, warehouses, and railway yard at Sibenik and Split. …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

16.12.1943.
Hronologija: "Twelfth AF: B-25's bomb shipping at Zara and harbor and M/Y at Sibenik. P-40's and P-47's hit vessel S of Zara and strafe T/Os on Peljesac Peninsula.";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

3.1.1944.
Hronologija: "Twelfth AF: … B-25's bomb troop concentration area at Prijedor, and along with SAAF and RAF Baltimores, hit Split and Sibenik. …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

13.1.1944.
Hronologija: "Twelfth AF: ... AAF, RAF, SAAF, and RAAF FBs hit shipping along Dalmatian coast at Sibenik and in Krka R. …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

17.1.1944.
Hronologija: "Twelfth AF: ... P-40's hit Sibenik harbor, …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

22.2.1944.
Davis: cilj - P/A; 48 aviona; 120,2 t bombi;
Hronologija: "Fifteenth AF: B-17's attack …, and Zagreb. ... Other B-24's pound town of Sibenik and harbor at Zara. …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): 456/3 (podatak o broju misije nije do kraja potvrđen).

25.2.1944.
Davis: cilj - M/Y; 1 aviona; 2,5 t bombi;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): .

2.3.1944.
Hronologija: "Twelfth AF: … P-47's hit motor vessel of Sibenik, …";
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.

17.3.1944.
Davis: cilj - P/A; 2 aviona; 6,0 t bombi;
Hronologija: nema podataka;
Bombarderske grupe (grupa broj/misija broj): nema podataka.


Fotografije bombardovanja

Napad na lučke instalacije 27.11.1943.




Nepoznat datum



Dopuna: 24 Avg 2010 8:36

Varaždin

Prvi napad na železničke instalacije u Varaždinu izvelo je 15 aviona 24.5.1944. Bacili su 34,8 t bombi.
Nije pronađen podatak kojim su bombarderskim grupama pripadali.
Napad potvrđuje i zapis u Hronologiji:
"Fifteenth AF: … B-17's and B-24's attack … and Zagreb, and Varazdin M/Y. …"


Izgleda da je usledila skoro jednogodišnja pauza.
Davis u svojim tabelama ne navodi datum 14.3.1945.
Ta okolnost dovodi u sumnju kompletnost Davis-ovih podataka. Naime, čak dve bombarderske grupe (98. i 450.) u pregledima misija imaju zabeležen napad toga dana na železnički most u Varaždinu.
Tačnost podatka u njihovim spiskovima misija potvrđuje i zapis o misijama 332. lovačke grupe. Zapisali su da su toga dana, na svojoj 222. misiji, pratili bombardere 47. BW u napadu na Varaždin (98. i 450. BG su iz sastava 47. BW).


Sledeći datum koji navodi Davis je 16.3.1945. Opet su napadnute železničke instalacije (7 aviona, 13,5 t bombi).
I ovaj napad potvrđuje Hronologija:
"Fifteenth AF: … bomb … and M/Ys at …, Varazdin and Pragersko. …"
Bombarderske grupe nisu upisale pod tim datumom ni Varaždin (7 aviona) ni Pragersko, kod Slovenske Bistrice (9 aviona).


Logično je što Davis ne navodi datum 18.3.1945., jer to nije bio napad strategijskih bombardera.
Karakter napada objašnjava zapis u Hronologiji:
"Fifteenth AF: Bad weather limits operations to rcn and supply missions, a FB attack by P-38's on Varazdin railroad bridge, after which many of the P-38's strafe railroad comm in Zagreb, Varazdin, Maribor, and …"
Samo iz opisa fotografija može da se zaključi da su most bombardovali avioni 14. FG.






Ni napad 19.3.1945. nije bio po planovima strategijskih bombardovanja.
Objašnjava ga Hronologija:
"Fifteenth AF: … 36 P-38's bomb Varazdin M/Y. …"

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Hvala za ove informacije. Živim u Višegradu i nikada nisam znao da je bombardovan tokom drugog svetskog rata. Da li se moze naci vise podataka o tome ?

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

@Bloody

Pronašao sam podatke da su saveznički bombarderi (strategijski) dejstvovali na teritoriji Višegrada 7., 8., 16., 18., 19. i 20. novembra 1944.
Višegrad nisam detaljnije obrađivao, jer nisam pronašao fotografije dejstava. U dosadašnjem pisanju detaljnije sam obrađivao gradove i mesta za koje sam pronašao fotografije.

Ipak, s obzirom na posebno interesovanje, obradiću detaljnije i Višegrad.
Samo mi daj malo vremena da ponovo pretražim sajtove bombarderskih grupa. Da vidim da li su u međuvremenu postavili neku fotografiju.

Dopuna: 30 Avg 2010 12:14

@Bloody

Izvini za čekanje. Nadam se da me opravdavaju obaveze na poslu.
* * * * *

Višegrad

Lako se uočava da su sva dejstva savezničke strategijske avijacije grupisana u novembar 1944.
U napadima su učestvovala 144 aviona (36 američkih i 108 britanskih). Na ciljeve su bacili 482,3 t bombi.

Dva napada (16. i 18. novembra) izvršena su na zahtev partizanskih jedinica ("R: city-area bombing requested by friendly ground forces or partisans").
Tačnije, 18. novembra, na zahtev partizanskih jedinica, 8 aviona napalo je koncentracije nemačkih trupa (T/T).
Istog dana, posade drugih 8 aviona primenile su kriterijum "O: opportunity city-area bombing, conducted by individual formations and crews following initiative granted by AAF or RAF policy" i bombardovale ciljeve po gradu.


Pregled po datumima

07.11.1944.
Ovaj datum navodi samo Hronologija:
"Fifteenth AF: More than 550 HBs attack Maribor, Alipasin Most, … and troop concentrations at Novi Pazar, Sjenica, Prijepolje, and Mitrovica. … 124 P-38's strafe troop concentrations at Podgorica and roads and railroads near Raska, between Visegrad-Prijepolje-Sjenica and from Sjenica to Novi Pazar."


08.11.1944.
Davis: cilj -Pontoon/Br, 1 avion, 4,0 t bombi.
O ovom napadu nisu pronađeni drugi podaci.


16.11.1944.
Davis: cilj - A/F, 20 aviona, 36,2 t bombi t bombi (bombardovanje na zahtev partizanskih jedinica - "R").
Hronologija: "Fifteenth AF: More than 550 HBs attack … and troop concentrations at Visegrad … 26 other P-38's strafe transport tgts on roads between Sarajevo and Novi Pazar."
Podatak o ovom bombardovanju u spiskovima misija pominju tri bombarderske grupe: 455., 456. i 459.


18.11.1944.
Davis - ciljevi:
- City, 8 aviona, 15,9 t bombi (bombardovanje po kriterijumu "O")
- T/T, 8 aviona, 10,0 t bombi (bombardovanje na zahtev partizanskih jedinica - "R")
Hronologija: "Fifteenth AF: 680-plus HBs bomb …, and troop concentrations at Visegrad. 126 P-38's escort Austria missions while 12 others bomb the troop concentrations at Visegrad. …"
Bombardovanje ciljeva po gradu ("O") najverovatnije je izvršila 463. BG.
Naime, u njihovom spisku misija, uz 139. misiju, u rubrici "Target" piše: "Troop Concentrations", ali u rubrici " Results" stoji: "unobserved".
U drugoj grupi, koja je bombardovala nemačke trupe, bilo je 8 aviona iz sastava 2. BG.
Bila je to njihova 314. misija. Iz njihove baze podataka mogu da se saznaju imena pilota.
MSN / Date / Aircraft / Crew / Pilot / Target
314 / 441118 / 46281 / MGM / Miller, Matthew G / Visegrad YU
314 / 441118 / 46367 / DAW / Wesenberg, Dale A N / Visegrad YU
314 / 441118 / 46439 / HLA / Baynes, Hugh L / Visegrad YU
314 / 441118 / 46452 / JRW / White, Jimmy R / Visegrad YU
314 / 441118 / 46487 / RCM / McCausland, Robert C / Visegrad YU
314 / 441118 / 46542 / AJG / Grossman, Albert J / Visegrad YU
314 / 441118 / 46548 / PTC / Cullen, Paul T / Visegrad YU
314 / 441118 / 48020 / JWU / Thompson, James W / Visegrad YU


19.11.1944.
Davis: cilj - Pontoon/Br, 42 aviona, 183,5 t bombi
Hronologija i bombarderske grupe ne pominju ovaj napad.


20.11.1944.
Davis - ciljevi:
- Pontoon/Br, 27 aviona, 116,5 t bombi
- T/T vehicles, 38 aviona, 116,2 t bombi
Hronologija i bombarderske grupe ne pominju ove napade.


Fotografije:
Sigurno postoje, ali ih nisam pronašao.
Ako imaš vremena, ovi podaci ti mogu poslužiti za dalju potragu.
Posebno bi bilo interesantno da se pronađu podaci o tome šta se sve dešavalo u okolini Višegrada ovih novembarskih dana 1944.

P.S.
Ako kreneš u potragu, imaj u vidu da je Višegrad ponekad upisan kao Viseg(ar)d.

• 0Niko još nije pohvalio poruku.
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

padobranac75 ::Posebno bi bilo interesantno da se pronađu podaci o tome šta se sve dešavalo u okolini Višegrada ovih novembarskih dana 1944.
Јако леп опис се налази на Википедији.
[Link mogu videti samo ulogovani korisnici]

Радило се о серији напада слабијих партизанских јединица на немачку колону која се повлачила ка Сарајеву. У тексту се наводе и неки напади савезничке авијације, посебно до 20. новембра.

Citat:Borbe na komunikaciji Višegrad - Sarajevo novembra 1944
Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije

Za otvaranje pravca od Sjenice preko Prijepolja i Višegrada prema Sarajevu, komanda Armijske grupe "E" formirala je posebnu borbenu grupu "Šojerlen" (nem. Scheuerlen) u čijem su sastavu bila tri puka (ukupno devet bataljona), dva železnička bataljona i dve protivavionske baterije. Štabu te borbene grupe (koja je naziv dobila po prezimenu njenog komandanta), 21. oktobra su potčinjeni Srpski udarni korpus, Ruski zaštitni korpus, borbeni ešeloni komande Armijske grupe "E", borbena grupa "Furman" i tvrđavski pionirski štab br. 2[1][2].
Prednji delovi borbene grupe "Šojerlen" izbili su, 11. novembra, u Višegrad i uhvatili vezu s 7. SS dopunskim bataljonom koji je stavljen pod komandu štaba te grupe. Već sutradan je komanda Armijske grupe "E", kojoj je borbena grupa "Šojerlen" bila neposredno potčinjena, odobrila i u svom dnevniku zabeležila njene namere "... da sa jakim delovima što brže prodre na zapad. Cilj je da se što pre zauzme Rogatica i Podromanija, kao i prevoji na potezu "crnog puta", koji ima odlučujući značaj, kao i da se taj put otvori za transportovanje opreme za vazdušno izviđanje i drži u rukama za naša dalja kretanja u rejon Sarajeva..."[3]


Angažovane snage i planovi [uredi]

"Prethodnica Šojerlen" imala je preko 10.000 ljudi, i delovala je u sadejstvu sa nemačkim i ustaškim jedinicama iz Sarajeva, Sokolca i Rogatice. Naspram ovim snagama stajala je 27. divizija NOVJ sa oko 2.500 boraca[4].
U skladu sa instrukcijama Vrhovnog Štaba i štaba Trećeg udarnog korpusa NOVJ, i s obzirom na odnos snaga, štab Trećeg korpusa naredio je svojim jedinicama da se rasporede tako "da sve brigade zajedno čine jednu veliku dubinsku zasjedu na komunikaciji Sokolac - Rogatica - Višegrad".[5] Štab divizije nameravao je da se koristi manevrom, posedanjem prirodnih otpornih tačaka, utvrđivanjem, zarušavanjem saobraćajnica i bočnim napadima u cilju zaustavljanja protivnika.
Prva na pravcu nastupanja "Prethodnice Šojerlen" nalazila se 16. muslimanska brigada. Tih dana je zahladnelo i napadao je dubok sneg. U svim brigadama je bio velik broj bosih boraca i sa slabom odećom i obućom. Zbog toga su i bataljoni 16. brigade morali da se razmeste po selima (koja su bila većim delom popaljena i napuštena), udaljenim 1,5 km vazdušne linije od druma. Kontrola puta je vršena isturenim zasedama. One su imale zadatak - kada neprijatelj krene iz Višegrada - da prihvate borbu i prisile ga da se razvije kako bi bataljoni mogli izaći na predviđene položaje. Plan je bio da borbu prvi prihvati 1. bataljon na Sjemeću i omogući 2. i 3. bataljonu da se razviju na pripremljenim položajima na Malom Tmoru (k. 1249), iznad sela Strmac, i na brdu Ravne (k. 1147). Kada neprijatelj izbije u visinu tih položaja, ti bataljoni bi ga napali u bok, a 1. bataljon iz pozadine. Za to vreme je 4. bataljon trebalo da im obezbeđuje leđa od prodora ustaša iz Rogatice i ujedno da bude i brigadna rezerva[6].


Borbe između Višegrada i Rogatice 14-16. novembra [uredi]

Izjutra 14. novembra krenula je prethodnica borbene grupe "Šojerlen" iz Višegrada. Bio je to jedan ojačani bataljon ("Šluterbah", (nem. Slutterbach) nazvan po svom komandantu). Oko podne su njegovi prednji delovi upali u zasedu 1. bataljona, koja ih je zaustavila i prisilila da se razviju. Uskoro je stigla i glavnina tog bataljona i prihvatila borbu. Nadmoćniji nemački bataljon, podržan artiljerijom, nastavio je prodor drumom, ali je pri tome bio pritisnut pokretom i vatrenim dejstvom jedinica 1. bataljona. Čelna grupa, u kojoj je bilo nekoliko bornih kola, zaustavljena je ispred prepreka ispod Malog Tmora, gde su je čete 2. i 3. bataljona dočekale koncentričnom vatrom sa bliskog odstojanja (50 do 100 metara). Uz drum bilo je raspoređeno nekoliko protivtenkovskih pušaka, a na vatrenom položaju bio je i brigadni pt top 47 mm. Do pada mraka se vodila žestoka borba duž druma od Sjemeća do sela Strmac. Pojedini položaji oko puta su po nekoliko puta prelazili iz ruke u ruku. Na kraju je nemački bataljon bio prisiljen da se povuče do Sjemeća. U toku noći je glavnina 16. brigade izvršila dva napada s ciljem da razbije nemačku grupu na Sjemeću i da je odbaci do Višegrada. Oba put je uspevala da sabije nemačke jedinice na drum, ali je tu dočekivana snažnom bliskom vatrom, naročito iz malokalibarskih protivavionskih topova (tzv. flakova), zastajala, najviše zbog moralnog dejstva njihove vatre na borce, jer se oni do tada nisu susreli sa rafalnom topovskom vatrom.[7]
U svanuće 15. novembra štab 16. brigade je naredio da se prekine napad, ali da se bataljoni zadrže u neposrednom dodiru sa neprijateljem, da ga sprečavaju da opravlja drum i sklanja prepreke, i da predah iskoriste da srede jedinice, popune ih municijom i doture im topli obrok. Posle tog zatišja, u kojem su se i Nemci ograničili na odbranu, glavnina 16. brigade je posle podne ponovila napad. Šumom pokriveno zemljište je omogućavalo da se borba vodi na odstojanju 30 do 50 metara. U presudnom trenutku na je bojište stigla nova kolona od Višegrada. Bila je to borbena grupa formirana od ranijeg Ruskog zaštitnog korpusa. Podržana jakom artiljerijskom vatrom, zaustavila je napad 16. brigade i odmah prešla u protivnapad u zahvatu druma. Štiteći se jakim pobočnicama, njena glavna kolona, na čijem su čelu bili tenkovi i borna kola, postepeno je prodirala, savlađujući i raščišćavajući prepreke na putu. Oko njih i pojedinih položaja na Ravni (k. 1147) i Malom Tmoru (k. 1249) došlo je do pojedinačnih žestokih okršaja. Neke od njih su više puta zauzimale neprijateljeve i povraćale jedinice 16. brigade. Jedinice 16. brigade uspele su da direktnom vatrom pt topa i pt pušaka izbace iz borbe nekoliko tenkova i bornih kola. Međutim, i pored snažnog otpora, pešadijski delovi su iz glavne kolone i desne pobočnice odbacili bataljone 16. muslimanske brigade s druma i uveče nastavili prodor ka Rogatici. Motorizovani delovi su, međutim, ostali na drumu, jer za tako kratko vreme nisu mogli da otklone rušenja i prepreke na njemu.
Posle četrdesetočasovne borbe, u kojoj je imala 5 mrtvih, 5 nestalih i 25 ranjenih boraca i rukovodilaca, 16. brigada se povukla na položaje 1,5-2 km severno od druma Višegrad - Rogatica. Za to vreme su njeni bataljoni uništili 15 kamiona i oštetili 10 tenkova ili bornih kola i drugih motornih vozila, a zarobili su 5 neprijateljevih vojnika. Neprijateljevi gubici u mrtvim i ranjenim su procenjeni na 130 do 250 vojnika, podoficira i oficira[8]
Dok je tekao napad od Višegrada, 19. birčanska brigada je uspešno suzbijala ispade iz Sokolca, a 20. romanijska i 4. bataljon 16. muslimanske brigade su, pritiskom prema Rogatici, sprečili ustaše da iz tog uporišta ugroze pozadinu glavnine 16. brigade na višegradskom drumu[9].


Borbe između Rogatice i Sarajeva 17-21. novembra [uredi]

U podne 16. novembra štab 27. divizije izdao je novu zapovest za dejstva protiv nemačkih snaga koje su se probile u Rogaticu. On je pozitivno ocenio protekle borbe 16. brigade, istakao da jačina "neprijatelja koji nadire iz Višegrada još nije utvrđena usljed stalnog pridolaska pojačanja" i izneo pretpostavku "da se radi o probijanju jačih neprijateljskih snaga koje su iz sastava onih nemačkih opkoljenih divizija sa prostora Sandžaka i jugozapadne Srbije". Njegov plan je bio da "hvatajući neprijatelja u procjep na komunikaciji... Rogatica - Sokolac, uništavamo njegove kolone u povlačenju, i da ga neprekidno i uporno razvijamo za borbu, usporavajući mu probijanje, kako bi na taj način omogućili uspješno izvođenje strateškog plana naše vrhovne komande..." U duhu te zamisli, naredio je 19. birčanskoj i 20. romanijskoj brigadi da iz svojih rejona pređu u napad na neprijatelja čim krene iz Rogatice drumom prema Sokolcu, i to prva sa severne, a druga - sa južne strane, a 16. muslimanskoj - da razvije dva bataljona na liniji selo Gučevo - Goletica (trig. 1011) radi pritiska na neprijatelja istočno i zapadno do Rogatice, a glavninu da povuče u pozadinu, u sela Oškoplje i Dumanjići, radi odmora, sređivanja i priprema za napad u leđa neprijatelju kada se bude probijao iz Rogatice[10].
Kada su, uveče 15. novembra, pešadijske jedinice čelnih delova borbene grupe "Šojerlen" izbile u Rogaticu, tu su morale zastati ne samo zbog predaha i priprema za dalje prodiranje, nego i zbog toga da sačekaju svoju glavninu koja je stajala na višegradskom drumu ili u Višegradu, jer je i u toku 16. novembra morala sklanjati prepreke i zatrpavati rovove na putu ili praviti obilaske radi prolaza motorizovanih delova.[11]
Svakodnevno izveštavan o toku borbi na drumu od Višegrada ka Rogatici, štab 3. korpusa je, 17. novembra, tražio na osnovu zahteva štaba 27. divizije od Vrhovnog štaba da se hitno bombarduju nemačke snage u Višegradu, Rogatici i Sokolcu[12].
Poučena iskustvom iz borbi od Višegrada do Rogatice, kada je njena glavnina nastupala drumom sa relativno slabim bočnim obezbeđenjima, grupa "Šojerlen" je u probijanju od Rogatice ka Sokolcu isturio i s jedne i s druge strane jake pobočnice i na važnijim topografskim tačkama postavljao stalne posade koje su zatvarale prilaz drumu.[13] Njeni prednji delovi krenuli su iz Rogatice izjutra 17. novembra. Glavnina je nastupala drumom, a pobočnice visovima levo i desno od puta.
Prvi dan nastupanja završen je bez ikakvog uspeha, jer su jedinice 20. romanijske brigade i bataljon 16. muslimanske brigade zaustavile grupu "Šojerlen" i prisilile ja da se povuče u Rogaticu. Istovremeno je i 19. birčanska brigada odbacila delove 1. ustaške brigade koji su iz Sokolca i Podromanije pošli u susret čelnim jedinicama grupe "Šojerlen". Sutradan je napad obnovljen. Ovaj put prethodnica je čekala da pobočnice potisnu delove 20. romanijske brigade koji su sa Oble glave (k. 831) i k. 910, s južne strane druma, kontrolisali serpentine kod sela Kovanja, i bataljon 16. brigade koji je isto činio od sela Gučeva i Srednice (k. 952). U toku dana su ti položaji nekoliko puta prelazili iz ruke u ruku. Kada je pala noć, neprijatelj se nije povukao u Rogaticu nego je ostao na drumu i na visovima oko njega, koje je zauzeo predveče kada je u borbu uveo i oba ustaška bataljona iz Rogatice.[14] Tog dana (18. novembra) nemačka komanda Jugoistoka je u svoj ratni dnevnik zabeležila i sledeće: "Čelni odredi štaba 'Šojerlen' stigli su u Kovanj (6 km severozapadno od Rogatice). Uzvišenja koja se tamo nalaze sa obje strane puta drže bande u svojim rukama."[15]
Položaj grupe "Šojerlen" se pogoršavao i zbog uspešnog dejstva savezničke avijacije, koja je 19. novembra gađala most i skele u Višegradu. S obzirom na nastalu situaciju zastoja u Višegradu i kod Rogatice, komanda Armijske grupe "E" je, 19. novembra, rešila da zaustavi pokret 34. armijskog korpusa sa Kraljevačkog mostobrana prema Višegradu, da njime otvori novi put od Užica prema Zvorniku, i da radi izvlačenja čelnih jedinica borbene grupe "Šojerlen" 5. SS korpus odmah uputi iz Sarajeva jednu motorizovanu borbenu grupu s tenkovima[16][17].


Presudne borbe 19-20 novembra [uredi]

Da bi se jedinice odmorilie i pripremile za naredne borbe, štab 27. divizije odlučio je da se u toku noći 18/19. novembra prekinu dejstva i da se pred svanuće, u 4. časa 19. novembra, izvrši opšti napad na neprijatelja. Istovremeno je obnovio zahtev da avijacija bombarduje ranije pomenute objekte. Taj predah je borbena grupa "Šojerlen" iskoristila da pomeri svoje čelne jedinice napred za oko 2 km, do ispod sela Stjenice. U predviđeno vreme su snage 27. divizije krenule u napad. Na desnom krilu je 19. birčanska brigada s glavninom i dalje osiguravala pravac prema Sokolcu, a sa jednim bataljonom napala i potisnula nemačku prethodnicu od Stjenica ka Han-Rudinama. Do jutra su 20. romanijska brigada i bataljon 16. muslimanske zbacili neprijatelja s visova oko puta (Brekovik, Srednica, tzv. Barake iznad Han-Rudine, i dr.), ali im nije pošlo za rukom da preseku nemačku kolonu na više delova. Nemačka grupacija naterana je na odbranu, koju je podržavala intenzivnom vatrom protivavionskih malokalibarskih topova (flakova). Nemci su vršili česte protivnapade, u slučaju kad bi neka pobočnica bila zbačena sa položaja oko druma. Tokom dana su naročito uporne borbe vođene za Brekovik (k. 974), s južne strane, i za Srednicu (k. 952), sa severne strane puta. Sa položaja se dobro videla neprijateljeva kolona: bila je izdužena od Rogatice do Rudina i procenjeno je da u njoj može biti oko 400 vozila (kamiona, traktora, bornih kola i nešto tenkova)[18]. Štab 27. divizije smatrao je, pošto su bokovi kolone bili slabo zaštićeni, da postoje povoljni uslovi da joj se nanesu značajni gubici. Zato je naredio da se ona ponovno napadne u 18 časova.[19]
Ta odluka da se noću (19. na 20. novembra) produži borba bila je plod dobrog praćenja i osećanja situacije[20]. Borbena grupa "Šojerlen" je 19. novembra zapala u teškoće. Stajala je ugrožena na putu prema Sokolcu. Komanda Grupe armija "E" je tog dana u svom ratnom dnevniku zabeležila: "... čela napadnutih jedinica i dalje vode teške borbe na visovima s obe strane puta 8 km severozapadno od Rogatice..."[21].
Za predviđeni napad 19. novembra u 18 časova 27. divizija NOVJ je angažovala sedam bataljona: jedan iz 19. brigade, dva iz 16. i četiri iz 20. brigade. Svi su u osnovi napadali istim pravcima kao tog i prethodnog dana. Izmena je izvršena samo na pravcu Gučevo - Srednica, gde je u borbu ubačen još jedan bataljon 16. brigade. Glavnina 19. brigade i dalje je bila na obezbeđivanju napada od Sokolca, a bataljon 16. brigade koji je držao položaje prema Rogatici dobio je zadatak da sa Goletice tokom noći izvrši demonstrativni napad na Rogaticu.[22]
U noćni napad 19/20. novembra gotovo sve jedinice 27. divizije prešle su iz neposrednog dodira s neprijateljem. Ponovo im je pošlo za rukom da zbace njegova obezbeđenja oko puta, a mestimično i da izbiju na drum. Nekoliko sati se vodila ogorčena borba sa naizmeničnim povlačenjima i napredovanjem. Grupa "Šojerlen" se jakom vatrom i protivnapadima trudila da sačuva vezu između svojih delova i da ne dozvoli presecanje. Imajući u vidu da je nemačka kolona ostala bez bočnih obezbeđenja, štab 27. divizije je odlučio da se borba produži i po danu. U toku tog prepodneva su jedinice 20. romanijske i 16. muslimanske brigade na više mesta, između Kovanja i Han-Rudine, izbile na drum i presekle kolonu. Međutim, taj značajan taktički uspeh nije se mogao dalje razviti, pa ni održati, jer brigade i divizija nisu imali rezervi. Nemci su protivnapadima svojih jedinica u koloni i pristiglih pojačanja iz Rogatice, uz snažnu podršku artiljerije, odbacili delove tih brigada sa ceste.
Kada je borba bila na vrhuncu, negde oko podne 20. novembra, saveznička avijacija bombardovala je Rogaticu i deo neprijateljeve kolone između Han-Rudina i Han-Stjenica.[23] To prvo neposredno sadejstvo savezničkih aviona izazvalo je oduševljenje među jedinicama i podstaklo ih, iako su borci bili na kraju snaga od umora i nespavanja, da još neko vreme izdrže u pokušajima da razbiju nemačku grupaciju. Ono je bilo podstrek i glavnini 19. birčanske brigade da produži upornu odbranu protiv borbene motorizovane grupe 5. SS korpusa koja je, s delovima 1. ustaške brigade, napadala od Sokolca i Podromanije u susret čelu grupe "Šojerlen".
Da bi olakšao proboj od Rogatice ka Sokolcu, štab 5. SS korpusa je posle podne 20. novembra, uputio deo snaga iz Rogatice i iz doline Prače u pozadinu 20. brigade. Zbog toga je njena glavnina bila prisiljena da se u toku noći prebaci severno od druma Rogatica - Višegrad, na prostoriju između 19. i 16. brigade.
Oko 17 časova, "neprijatelj je uspio da izvrši proboj naših položaja kod Rabra - Han-Stijenice i da se probije ka Sokocu. Pri tome mu je najviše pomogao ustaški garnizon iz Sokoca koji je stalno udarao u leđa našim snagama. Premorene dugim i napornim borbama (a stanje municije svedeno na minimum), naše brigade bile su odbačene neposredno od ceste i neprijateljske pobočnice čvrsto su nasjele na kose oko ceste, a celu noć 20/21. neprijateljska motorizacija prolazila je cestom Sokolac - Crvene Stijene".[24]
Uveče 20/21. novembra je drum Višegrad - Sarajevo bio na celoj dužini pod nemačkom kontrolom, koja, međutim, te noći nije bila potpuna i stalna, jer se glavnina 20. romanijske brigade bez borbe i gubitaka prebacila preko njega.
Situacija posle proboja grupe "Šojerlen" u Sarajevo [uredi]

Narednih dana 27. divizija NOVJ držala je deo snaga u zasedama na saobraćajnici i u borbama sa obezbeđenjima, dok je drugi deo povučen radi odmora i popune. Od 26. novembra sve brigade divizije ponovo su izvodile napade na saobraćajnicu, od kojih je najuspešnija bila zaseda na Sjemeću 27. novembra.
Već 22. novembra u Rogaticu je stigao štab nemačkog 22. armijskog korpusa koji je imao zadatak da svojim snagama počev od 25. novembra probije bočnu komunikaciju preko Vlasenice za Zvornik. Međutim, usled pogoršanja nemačke situacije seerno od Save, ovaj napad je ubrzo obustavljen radi ubrzanog prebacivanja snaga na sever.