|
Ryan Firebee I - Q-2/KDA-1 Firebee
Ryan Firebee je bespilotna letelica-meta koje je razvio Ryan Aeronautical Company 1951. godine.
To je jedan od prvih dronova na mlazni pogon i jedan od najčešće korištenih dronova-meta ikada napravljenih.
Firebee I je bio rezultat zahteva i ugovora američkog RV iz 1948 sa Ryanom za metu na mlazni pogon. Prvi let prototipa XQ-2 Firebee izvršen je početkom 1951. Dron je imao zakrivljene letne površine i kružni nosni otvor. Početni modeli su imali karakteristične završne ploče u obliku "strelice" na repu. Firebee je mogao biti lansiran iz vazduha iz posebno modifikovanog aviona (Douglas A-26 Invader je prvi korišten za ovu svrhu), ili sa zemlje s jednim RATO busterom.
Nakon uspešnog testiranja, manji broj serijskih Firebee označen kao Q-2A proizveden je za USAF.
Prva varijanta A pokretana je turbomlaznim motorom Continental J69-T-19B. Nakon prve varijante, RV je dobilo i manji broj Q-2B sa snažnijim motorom koji je imao bolje performanse na velikim visinama.
Američka mornarica nabavila je Firebee pod oznakom KDA-1 koji je uglavnom bio sličan Q-2A, a razlikovao se po svom pogonu: turbomlazni Fairchild J44-R-20B.
Američka vojska je takođe dobila KDA-1 verziju za njih označenu kao XM21 koja se razlikovala samo u manjim detaljima.
Mornarica je dobila i nekoliko poboljšanih varijanti KDA-1, uključujući XKDA-2 i XKDA-3 koje nisu bile proizvedene u velikim količinama i KDA-4 koji je bio i glavni serijski model. Ove varijante bilo je teško razlikovati od KDA-1, jer su se razlikovale uglavnom po sukcesivno unapređenim motorima J44 i drugim manjim "kozmetičkim" promenama.
Kanadsko RV (RCAF) je kupilo 30 KDA-4 Firebee koje su nosila dva specijalno konvertirana Avro Lancastera Mk.10DC od 1956. do 1961.
Oni su korišteni za testiranje sistema naoružanja za Avro Canada CF -100 i Avro Canada CF-105 Arrow.
Model 124/BQM-34A
Kasnih 1950-ih, USAF je dodelio Ryanu ugovor za poboljšanu "drugu generaciju" Firebeeja model 124 prvobitno označenim sa Q-2C. Prvi prototip je izveo svoj prvi let krajem 1958. godine, a u proizvodnju je ušao 1960. Godine 1963. preimenovan je u BQM-34A. Stari dronovi prve generacije KDA-1 i KDA-4 koji su tada još leteli u RM, date su nove oznake i to AQM-34B i AQM-34C.
BQM-34A za razliku od prvobitnih varijanti imao je veći trup, duža krila i posebni otvor tipa "brada" ispod šiljastog nosa (za razliku od kružnog usisnika prve generacije Firebee-a). Pokretao ga je Continental J69-T-29A turbomlazni motor, kopija poboljšane Turbomeca Gourdon derivata Marborea, sa potiskom od 1700 lbf (7,6 kN) Američka RM je takođe usvojila BQM-34A, dok je vojska dobila verziju pod nazivom MQM-34D sa dužim krilima i snažnijim RATO raketnim motorima.
Godine 1960. USAF je otpočeo sa programom razvoja stelt tehnologije smanjenjem radarskog odraza bespilotne letelice Q-2C.To je postignuto posebno dizajniranim pločama preko usisnika,materijalom i specijalnom bojom koja apsorbira i upija radarsko zračenje.
Tokom 1970-ih američka vojska koristila je MQM-34D kao mete za FIM-92 Stinger.
Modifikovani MQM-34D su imali revidirani prednji trup sa kružnim nosnim usisom koji im je dao izgled sličan izgledu "rastegnute" mete prve generacije Q-2A,i dobili su oznaku MQM-34D Mod II.
U međuvremenu,američka mornarica je nadogradila avioniku u svojim BQM-34A,koji su tada dobili naziv BQM-34S a početkom 1980-ih i poboljšani motor J69-T-41A. RV je počelo da "ažurira" svoje BQM-34A sa poboljšanom avionikom, kao i motorom J85-GE-7 koji je bio ugrađen bez većih izmena u konstrukciji drona-poboljšane varijante zadržale su svoju postojeću oznaku BQM-34A.
Proizvodnja BQM-34A je završena 1982. godine,ali je proizvodna linija ponovo otvorena 1986 zbog zahteva i potreba kako bi se proizvelo više meta BQM-34S.
RV i RM su počevši od 1989. godine opet radili na poboljšanju-ubačen je motor J85-GE-100 kao i modernizovana avionika.Krajem 1990-ih neki Firebee bili su opremljeni GPS navigacijom.
Firebee-jeva glavna vazdušna lansirno-kontrolna platforma je Lockheed DC-130 koji može nositi četiri bespilotne letelice na podkrilnim pilonima.Nakon obavljenog zadatka (ukoliko se dron koristio kao simulator a ne kao meta),isti se vraćao na zemlju uz pomoć padobrana.
Dron je imao i mogućnost da pluta duži vremenski period ako bi se kojim slučajem prizemljio na vodenu površinu.
Firebee kao meta opremljen je raznim kontrolnim sistemima koji simuliraju i oponašaju širok spektar borbenih aviona.Takođe je opremljen sistemima za ocenjivanje preciznosti PVO posada uz razne protivmere i ometače.
Ryan Firebee II
Teledyne Ryan je takođe razvio i treću generaciju modela 166 Firebee II sa nadzvučnim performansama pokretan turbomlaznim motorom Teledyne CAE J69-T-6.
Prvi let izveden je 1968. Iako se njegov vanjski izgled bitno razlikovao od originalnog Firebeea,Firebee II je koristio iste upravljačke sisteme i zadržao je oznaku BQM-34. Mornarička verzija je bila BQM-34E dok je RV verzija bila BQM-34F.
BQM-34F rađen za RV bio je nešto teži,sa dodatnim padobranom. Mornarički BQM-34E imao je poboljšanu avioniku a sa nadogradnjom i redizajnom nosio je oznaku BQM-34T.
Unutrašnji kapacitet goriva bio je mali ali je letelica mogla nositi vanjski rezervoar koji je odbacivan pre povećanja nadzvučne brzine.
Kao i Firebee I, i verzija II je koristila lansirnu platformu DC-130. Takođe je lansiran sa zemlje koristeći RATO bustere. Dostizao je maksimalnu brzinu od 1,5 maha i za 4 minuta mogao se popeti na visinu od 18.000 m. Sama bpl pri podzvučnim krstarećim brzinama imala je autonomsnost od 75 minuta te je mogla ostvariti domet od približno 920 km.
Nekoliko dronova prepravljeno je u naoružane platforme-ideja je bila da se ove letelice upućuju na vrlo rizične zadatke gde bi dejstvovali raketnim i bombarderskim naoružanjem. Ova ideja sem eksperimentisanja nije zaživela.
Ryan Model 147 Fire Fly & Lightning Bug
Uspeh Firebee doveo je do toga da je Ryan razvio izviđačku verziju koja je postala vrlo uspešna serija modela 147 Fire Fly i Lightning Bug - oni su imali veliku ulogu u Vijetnamskom ratu i u operaciji Pustinjska oluja.
Firebee su takođe bili na upotrebi u Kanadskim i Japanskim oružanim snagama.Japanske Firebee po licenci proizvodio je Fuji Heavy Industries.
Mali broj je isporučen i za NATO programe. Izrađeno je više od 7.000 Firebee modela od kojih su 1.280 varijante prve generacije.
|
