offline
- voja64
- Stručni saradnik foruma
- Pridružio: 10 Okt 2012
- Poruke: 25713
|
Polazeći od uočene potrebe da se počesto brkaju pojmovi iz domena u organizaciji i ustrojstvu Inžinjerijskih jedinica i delokruga koji pokriva Građevinska služba da malo pokušam da osvetlim i pojasnim neke od termina iz vojnog građevinarstva..
Vojni leksikon str.152 navodi:
Građevinarstvo Vojno:
Posebna disciplina(ogranak) građevinarstva,koja se bavi studijom,projektovanjem,izgradnjom,upravljanjem i održavanjem vojnih objekata.
Karakterišu ga izuzetni zahtevi u projektovanju,izgradnji,upravljanju,održavanju i eksploataciji vojnih objekata.
Način ratovanja ,razvoj naoružanja i drugih borbenih,transportnih sredstava neprekidno pred Građevinarstvo stavljaju sve složenije i obimnije zadatke.
Ovo dovodi do bitnih promena u primeni novih materijala,tehnologija građenja i izgradnju zaštitnih objekata raznovrsnih funkcionalnih zahteva.
Radi toga se u vojnom građevinarstvu organizuje naučnoistraživački rad,propisuju normativi,standardi i druga tehnička regulativa za projektovanje,izgradnju,upravljanje i održavanje vojnih objekata.
Zadaci i delokrug vojnog građevinarstva se planiraju i sprovode u sklopu Vojno Građevinske Uprave u periodu od postanka SFRJ i pre toga u FNRJ i DFNJ se zvala samo Građevinska Uprava.
Vojno Građevinska Uprava je uvek bila direktno podčinjena Saveznom Sekretarijatu za Narodnu Odbranu-SSNO.
Građevinska Uprava je jedna od službi u okviru SSNO/JNA te je imala svoje predstavnike u formacijskom sastavu komandi, jedinica i ustanova JNA.
U okviru Građevinske uprava SSNO postojale su direkcije:
- Direkcija za izgradnju i održavanje stambenog fonda JNA
- Direkcija za uređenje teritorije
Direkcija za uređenje teritorije - DUT SSNO a u okviru koje su poslovali:
1. Sedam Vojno-Građevinskih Ustanova VGU - dohodovne ustanove sa lokacijama: Beograd, Zagreb, Split, Kumbor, Beli potok, Kraljevo i Hadžići. Mislim da je jedna bila nekada i u Kranju - Slovenija ali je posle rasformirana.
Naziv ustanova je glasio na primer: VGU Split.
2. Vojno projektni biro
3. Vojni Inženjering
VGP je po mojim ranijim saznanjima označavala organizacijski nivo Puk a po tumačenjima od uvođenja samoupravljanja je izmenjeno u Vojno-Građevinsko Preduzeće.
Od VGP su recimo čuveni bili VGP Ratko Mitrović i VGP Planum.
VGP su osnivana od strane GU SSNO i njenih VGU.
VGU su sa VGP su u okviru Građevinske službe imali zadatke da sprovode radove a prema planovima VGD i SSNO dirkecije za stanove i direkcije za uređenje teritorije razne zadatke i radove u planiranju i izgradnji razlicitih stalnih objekata zašta su po potrebi angažovana razna VGP ali i neka druga preduzeća koja nisu bila vojna.
Ređe ili retko su se u izgradnji stalnih objekata koristili inženjerski pukovi A ili B klasifikacije koji su formacijski pred kraj JNA uglavno bili u korpusima za čije potrebe su bili angazovani kao sastavne jedinice korpusa - za neke pripremne radove ili saobraćajnice, dovođenje vodovoda do objekta izgradnje nekih segmenata vojne infrastrukture manjeg obima
i sl.
Vojno Građevinske Direkcije - VGD bilo ih je više a teriitorijalno raspoređene su bile okvirno po jedna u okviru vojne oblasti i one su imale nadležnost projektovanja, kontrole i prijema objekata na teriroriji vojnih oblasti.
Postojala su i posebna građevinska odeljenja sastavljenja od pripadnika građevinske sluzbe u okviru štabova nekadasnjih Vojnih oblasti a koja su se bavila planiranjem izgradnje objekata za potrebe vojnih oblasti i armija - na primer komandni objekti armija, čvorišta veza armija, kasarne, luke, bolnice i sl. a koje su bili u sastavu armija odnosno oblasti.
Planiranje Željave tačnije Vazduhoplovne baze Bihać je bilo u okviru nadleznosti Građevinske uprave i njene direkcije za uređenje teritorije u okviru SSNO a za potrebe građeviskog obezbeđenja odbrane zemlje a teritorijalno se izvodilo na području 5. vojne oblasti JNA. Planiranje i građenje je vršeno prema naređenju SSNO a na zahtev Komande RV i PVO .
VGP Planum iz Zemuna je bio izvođač radova u izgradnji Vazduhoplovne baze Bihać.
Razni pripadnici Građevinske uprave za potrebe projektovanja i izgradnje raznih objekata su prema naredbama Savezne vlade - SIV - u dogovoru sa SSNO slati širom sveta a tamo su imali u odnosu na plate oficira u SFRJ i bolja primanja u stranoj valuti - uglavnom dolari - što je interesatna osobenost tadašnjeg života imajući u vidu socijalističko-komunistički poredak u SFRJ.
JNA je pred kraj imala ukupno oko 25 inženjeriskih pukova raznih klasifikacija, kasnije su neki trebali da postanu bataljoni a od nekih da se formiraju brigade...Imala je i razne putno-mosne i pontonirske sastave, čete uglavnom. Inženjerski pukovi nisu radili na izgradnji stalnih objekata za potreba SSNO, armija i oblasti - to im nije bila osnovna namena.
SSNO je ima direktno potčinjen jedan inženjerski puk(305.) odnosno brigadu u kojoj sam skrckao skoro 11 godina službe na poslovima koji se pominju gore.
Postojala je i posebna škola za građevinske oficire u Zemunu a iz koje su po završetku isti proizvođeni u sklopu Građevinske Službe a za potrebe već spominjanih jedinica i komandi u okviru sistema SSNO.
Da sve ne bi bilo brez pokrića evo u prilogu i:
Šta je sve VGP Planum gradio u neka davna vremena
- prakticno sve aerodrome u SFRJ ali i van SFRJ se gradilo...
https://www.planum.rs/sr/index.php/services/airports
U pripremi i pisanju ove teme od velike mi je pomoći pored stručne literature u vidu vojnog leksikona.
Knjige 45 godina razvoja oružanih snaga bio i član  PERUNI  kome se posebno zahvaljujem.
Za kraj da dodam da sam ispustio još niz termina koji gravitiraju iz ovog pojma Vojnog Građevinarstva poput :
Građevinskih jedinica(odelenja,vodove,čete ,bataljone kao niže organizacijske jedinice koje su figurisale u prvo osnovanim VG Pukovima a kasnije preduzećima),vrsti i tipova vojnih građevinskih objekata sa podelom po nameni,mestu i tipu izgradnje ,građevinske odseke i organe.
Nisam dofatio ni Građevinsko obezbeđenje .
A tek u sklopu sistema ONO gde su se u sklopu Civilne zaštite organizovale i Građevinsko tehničke jedinice nivoa Građevinsko Tehničkih odelenja,vodova i četa. i....
Kažu valja nešto ostaviti i za kasnije...
|
