Bojni krstas kao tip broda je britanski izum. Neposredno posle prvog bojnog broda DREADNOUGHT u britansku flotu ulaze bojni krstasi klase INVINCIBLE. Njihov idejni tvorac je takodje bio John Fisher. Mnoge svetske flote su prihvatile gradnju bojnih krstasa-vece brzine, a slabije naoruzanih, i slabije oklopljenih od bojnih brodova. Medjutim kod samih britanaca ova koncepcija se pokazala katastrofalno! Svi britanski krstasi su imali jednu istu boljku-nedovoljan oklop, i samim tim nedovoljna otpornost na protivnicku artiljeriju. Tokom istorije cetiri britanska bojna krstasa su izgubljena eksplozijom vlastitih municionih komora koje su probijene protivnickom artiljerijom! Sva cetiri broda su pripadala razlicitim klasama bojnih krstasa! Krenimo redom...
Prepolovljeni INVINCIBLE tone:
Klasa bojnih krstasa INVINCIBLE :
Tezina pun: 20.500 t
Glavno naoruzanje: 8 topova od 305 mm u cetiri dvocevne kule
Tezina topovske kule: 475 t
Tezina zrna: 390 kg
Tezina plotuna: 3.120 kg
Bocni oklop broda: 152 mm
Oklop palube: 64 mm
Oklop topovskih kula: 178 mm
To su prvi bojni krstasi ikada napravljeni! Predstavnici ove klase su: INVINCIBLE, Indomitable, i Inflexible. 31.V 1916. oko 19:30 h tokom cuvene bitke kod Juttlanda INVINCIBLE je pogodjen je sa Nemackog bojnog krstasa Lutzow. To je izazvalo izazvalo eksploziju municionih komora , koja je prepolovila brod!
INDEFATIGABLE tone:
Klasa bojnih krstasa INDEFATIGABLE:
Tezina pun: 22.500 t
Glavno naoruzanje: 8 topova od 305 mm u cetiri dvocevne kule
Tezina topovske kule: 475 t
Tezina zrna: 390 kg
Tezina plotuna: 3.120 kg
Bocni oklop broda: 152 mm
Oklop palube: 64 mm
Oklop topovskih kula: 178 mm
Ova klasa bojnih krstasa je druga ikada napravljena. U odnosu na klasu INVINCIBLE oni su produzeni, pojacan im je pogon, povecan deplasman, a i oklop je neznatno pojacan. Predstavnici ove klase su bojni krstasi: INDEFATIGABLE, New Zealand, i Australija. INDEFATIGABLE je prvi stradao u Juttlandskoj bitci! 31.V 1916. oko 17:00 h svega 12 minuta posle pocetka bitke unisten je ovaj bojni krstas. Pogodjen je pet puta sa udaljenosti 12-16 km od Nemackog bojnog krstasa Von Der Tann, sto je izazvalo probijanje i eksploziju municionih komora bojnog krstasa INDEFATIGABLE!
Eksplozija Britanskog bojnog krstasa QUEEN MARY:
Klasa bojnih krstasa Lion:
Tezina pun: 30.500 t
Glavno naoruzanje: 8 topova od 343 mm u cetiri dvocevne kule
Tezina topovske kule: 600 t
Tezina zrna: 640 kg
Tezina plotuna: 5.120 kg
Bocni oklop broda: 229 mm
Oklop palube: 64 mm
Oklop topovskih kula: 229 mm
Predstavnici ove klase su bojni krstasi: Lion, QUEEN MARY, i Princess
Royal. To su prvi bojni krstasi koji su zajedno sa klasom bojnih brodova ORION imali povecan kalibar topova od 343 mm. Zbog toga ih u literaturi nazivaju "super drednotima". Svi kapitalni brodovi prethodnici su bili naoruzani topovima kalibra 305, ili 280 mm. Takodje je oklop, pogon, brzina, i deplasman povecan u odnosu na klasu bojnih krstasa INDEFATIGABLE. Ali i to je bilo nedovoljno. Tokom Juttlandske bitke Nemacki bojni krstasi Derfflinger i Seydlitz su usmerili vatru na QUEEN MARY. Samo nekoliko minuta kasnije strahovita eksplozija municionih komora bojnog krstasa QUEEN MARY je prepolovila ovaj brod!
Kraj britanskog bojnog krstasa HOOD:
Klasa bojnih krstasa HOOD (Admiralska klasa bojnih krstasa):
Tezina pun: 49.000 t
Glavno naoruzanje: 8 topova od 381 mm u cetiri dvocevne kule
Tezina topovske kule: 880 t
Tezina zrna: 879 kg
Tezina plotuna: 7.030 kg
Bocni oklop broda: 305 mm
Oklop palube: 76 mm
Oklop topovskih kula: 381 mm
Klasa HOOD je trebala da ispravi boljku Britanskih bojnih krstasa nedovoljan oklop! U ovaj projekat su unesena sva iskustva Juttlandske bitke. Mnogo povecan, oklopljem, produzen u odnosu na prethodne Britanske bojne krstase bio je dugo najveci ratni brod na svetu! To je takodje bilo nedovoljno. Bojni krstas HOOD je stradao u artiljerijskom dvoboju protiv bojnog broda Bismarck 24.V 1941. Razlog-probijanje municionih komora je izazvalo eksploziju, koja je prepolovila brod! Ostala tri broda ove klase od cije se gradnje odustalo su trebali da se zovu: Anson, Howe, i Rodney. Kasnije su ta imena iskoristena u drugim britanskim projektima.
Ono sto ja mislim da je uzrok britanskih gubitaka kod Juttlanda je previse tanak oklop, na racun brzine. Navescu debljinu oklopa za pomenute nemacke bojne krstase:
Von Der Tann:
Bocni oklop broda: 250 mm
Oklop topovskih kula: 230 mm
Seydlitz:
Bocni oklop broda: 300 mm
Oklop topovskih kula: 250 mm
Derfflinger i Lutzow:
Bocni oklop broda: 300 mm
Oklop topovskih kula: 270 mm
Ovo pokazuje da su nemacki bojni krstasi daleko bolje oklopljeni. Britanci su suvise toga zrtvovali za brzinu. Njihovi bojni krstasi i jesu u proseku bili brzi od nemackih...
Pre Juttlanda su Britanci izgradili 4 klase bojnih krstasa:
- Invincible 3 broda (Invincible eksplodirao)
- Indefatigable 3 broda (Indefatigable eksplodirao)
- Lion 3 broda (Queen Mary eksplodirao)
- Tiger 1 brod
Tiger je bio najjaci, i ta klasa jedina nije imala gubitaka u WW1. Juttland je izazvao reakciju protiv bojnih krstasa, mada su 2 broda sa topovima od 381 mm Repulse i Renown bila toliko izgradjena da je bilo prekasno da se izgradnja prekine. Oba broda su izmedju dva rata dobila jaci oklop. Pre rekonstrukcije bili su podjednako oklopljeni koliko klase Lion i Tiger. Posle rekonstrukcije bili su to najjace oklopljeni Britanski bojni krstasi ikad, ne racunajuci Hood.
Dakle posle Juttlanda su Britanci izgradili dve klase bojnih krstasa:
- Repulse 2 broda
- Hood 1 brod (Hood eksplodirao)
Sve u svemu Britanci su izgradili 6 klasa bojnih krstasa, od kojih su 4 pokazale isti nedostatak-nedovoljna otpornost na protivnicku artiljeriju. Ne zaboravimo da dok je Hood unisten od strane bojnog broda, ostala tri broda su unistena artiljerijom bojnih krstasa.
Slažeš li se da malo proširimo temu na bojne krstaše uopšte,ne samo britanske.Nemački bojni krstaši su se pokazali kao neuporedivo žilaviji,ja bih malo i o njima.Sultan Javuz Selim (ex.Goeben)je poslednji bojni krstaš koji je povučen iz upotrebe.Plovio je kod braće Turaka sve do 1954-e,a isečen je početkom 70-ih.
Kako me zanimaju ti stari ratni brodovi, malo sam tražio po knjigama i netu i našao zanimljive stvari o silnim eksplozijama engleskih bojnih krstaša.
Kako je rekao vadm Beatty kod Jyllanda:" što, do vraga, danas nije u redu s našim prokletim brodovima?!" nakon što mu se razletio QueenMary, a prije i Invincible. I čovjek naredi skretanje prema njemačkoj eskadri i smanjenje udaljenosti, tako da su čak i sporedni topovi 150 mm njemačkih krstaša pogađali njegove brodove. Tko zna što bi od engleskih krstaša ostalo da tada nije stigla 5.eskadra bojnih brodova, najjači i najnoviji engleski BB i raspalili iz svojih 380 mm topova na već dosta načete njemačke krstaše. I što je zanimljivo, Nijemci se ne okreću odmah, nego i te kako pogađaju i 5. eskadru. Njihovi brodovi iz eskadre bojnih krstaša su dobili već brojne pogotke granata 305, 343 i 380 mm, a da ni jedan nije ispao iz stroja, a kamo li potonuo! Von der Tann je sat vremena bio bez ijednog ispravnog topa, ali je plovio i dalje, Seydlitz je doplovio do Wilhelmshavena bez obje krmene topovske kule i raznesnom prednjom kulom, nagnut na lijevi bok i s oko 5000 tona mora u utrobi, a ipak je još plovio! Lutzow je imao preko 7000 t mora u trupu i jedini se nije vratio, jer nije mogao preko pješčane barijere na ulazu u estuarij Jade, pa su ga sami Nijemci potopili. Naprosto je impresivno kolike su teške udarce pretrpili i izdržali njemački bojni krstaši, a da ni jedan nije potonuo! Takav je bio i Bismarck u 2. svj. ratu.
Nakon što se dosta dugo smatralo da je uzrok ovakvim gubicima engleskih krstaša greška u konstrukciji municijskih komora i njihovoj neadekvatnoj oklopljenosti, Englezi su sami priznali što je najvjerojatniji uzrok. Naime, njemački artiljerci su uvijek bili precizniji u pogađanju protivničkih brodova iz manje pokušaja. Kako bi tome parirali, engleski topnici su morali brže gađati i raditi korekcije. Zato su imali pripremljene granate i barutna punjenja u što većem broju. To nisu imali kamo staviti u same kule topova, nego su imali posloženo po "hodnicima" između municijskih komora i samih kula. Samim time nisu mogla biti zatvorena sva sigurnosna vrata prema municijskim komorama, pa kad bi negdje tresnula granata u blizini, upalila bi barutna punjenja koja su bila pripremljena. Tako bi jedno barutno punjenje upalilo drugo i nastao bi pakleni niz. Da su sigurnosne mjere bile na nivou, eventualno bi se dogodilo slično što i Seydlitzu kod Dogger Banka ili Seydlitzu, Lutzovu i Von der Tannu kod Jyllanda, da izgube neke od kula glavne artiljerije (nažalost, bolje da ne mislim što je bilo s posadama tih kula ), ali brod bi opstao, a ne odletio u zrak. Sad, kad računaš da je na svakom od tih brodova bilo po preko 1000 ljudi posade... Doduše, i na Seydlitzu je poginulo toliko posade, da je umalo došlo do pobune po povratku u luku.
A, da krenemo od početka?
Što je uopće bojni krstaš i po čemu se razlikuje od bojnog broda?
Bojni krstaš se razlikuje od bojnog broda što ima tanji oklop, a veću brzinu.
Žašto?
Zbog različite taktičke namjene.
Bojni brod je prvenstveno namijenjen za borbu protiv istih takvih bojni brodova u uređenoj bitci. Bojni krstaš je ''ubica krstarica'', dakle namijenjen je za lov na krstarice koje ometaju pomorski promet, te za izviđanje u sastavu neakvih prednji odreda. Dakle ne za borbu sa drugim bojnim krstašima, a kamoli bojnim brodovima.
Dopuna: 03 Nov 2013 8:56
Dylan Dog :: Njihov idejni tvorac je takodje bio John Fisher. Znate li da je admiral Fisher još 1908. prognozirao da će svjetski rat početi u rujnu 1914. godine?
Admiral Fisher je uporno gurao ideju bojnog krstaša. Imao je stav da je "brzina njihov oklop", a teški topovi im daju ubojitu moć. Zato su ih i Englezi i Nijemci koristili kao flotne izviđače i za podršku lakim krstaaricama u njihovim prepadima ( bitka kod Dogger Banka ). U svojoj tezi dotjerao je do vrhunca s projektima bojnih krstaša Furious, Glorious i Courageous, gdje je na cca 20000 t deplasmana postavio topove od čak 457 mm, a oklopa gotovo uopće nije ni bilo. Srećom, od toga se odustalo i ova tri krstaša su pregrađena u nosače aviona.
Što se tiče britanskog ''guranja'' bojnih krstaša, za Britaniju je morski promet bio od životne važnosti, a krstarice su mogle da ugroze morski promet. Tako da je bojni krstaš u neku ruku bio odgovor na krstaričku prijetnju. Podmornica tad još nije smatrana za tako moćno oružje. Isto tako moglo se dogoditi da se NJemačka sporaumije i sa nekom kasnijom članicom Antante, mislim na period prije rata, također i Italija je bila u savezu sa NJemačkom, što je kompliciralo stanje u Sredozemlju. Istina Italija je 1915. ušla u rat na strani Antante, ali se to u vrijeme nastanka bojnih krstaša nije moglo znati.
Mislim da ponekad pri razmatranju razvoja nekog oružja treba imati u vidu i geografski i geostrategijski položaj zemlje proizvođača tog oružja.
Nešto između bojnih krstaša i krstarica. Jače oklopljen sa težim topovima, ali dosta sporiji od krstarica, a u svemu inferioran u odnosu na bojne krtaše.
puškomitraljezac ::Oklopni krstaši su se gradili istovremeno sa bojnim krstašima ili su neka ranija koncepcija?
Ранија концепција, али су се користили у исто време.
http://en.wikipedia.org/wiki/Armored_cruiser
